SESSION 3.
Khoa học về tâm thức hay khởi nguyên của tâm,
Sự khác biệt giữa tâm và cá thể,
Ba đối tượng-tâm sở hữu,
Cách tâm tri nhận các hiện tượng.
Chào mọi người, ‘trashi delek’, tôi ở Ladakh đây, trời khá lạnh, các bạn có thể thắc mắc tại sao hôm nay thầy Kunphel lại đội mũ vì ở đây lạnh cóng.
Vì vậy, chủ đề về tâm thức, là một trong những hiện tượng mà khoa học vẫn còn chưa biết đến, họ đang nói về ý thức, và thật sự rất khó để chứng minh điều đó với người thứ ba. Mặc dù tất cả chúng ta đều trải nghiệm về tâm rất nhiều, nhưng thực tế, mọi thứ đều quan trọng, tất cả đều liên quan đến tâm, không có gì là không liên quan đến tâm thức.
Từ nhiều Trường Phái Triết Học của Đạo Phật, khi muốn giải thích về tâm một cách chi tiết, nhiều bậc thầy đã giải thích tâm từ các góc độ khác nhau. Nhưng có một điều mà tôi muốn tất cả các bạn lưu ý rằng tâm là cái gì đó không có hình tướng, có khả năng nhận biết đối tượng và rõ ràng [trong suốt] như một tấm gương. Để rèn luyện tâm, sẽ dễ cho bạn nhớ hơn nếu bạn làm một số bài tập, vì vậy nhóm của chúng tôi đã tạo ra một vài trang để bạn có thể kiểm tra, ý tôi là chúng tôi sẽ gửi cho bạn, bạn có thể đọc và sau đó bạn có thể gửi câu trả lời lại cho chúng tôi. Chúng tôi chỉ muốn biết và chúng tôi chỉ muốn chắc chắn rằng tất cả các bạn đều hiểu, tất cả các bạn đang hiểu được những gì đã nghe trong các buổi học trước, vì càng hiểu rõ về các buổi học trước thì bạn càng dễ dàng đến với các buổi học tiếp theo.
Vì vậy, hôm nay chúng ta sẽ đi qua một số điểm:
- trước tiên, chúng ta sẽ nói về khoa học về tâm thức hay khởi nguyên của tâm, ở buổi học trước chúng ta đã học qua ‘Bốn duyên của tâm’ bây giờ bạn có thể nghe đến ‘Nguyên nhân của tâm là gì’ đó là những điều mà chúng ta sẽ nói ở phần đầu và
- chúng ta vẫn còn phần nói về điểm ‘Sự khác biệt giữa tâm và cá thể’, vì vậy chúng ta sẽ nói về sự khác biệt giữa tâm và cá thể, và
- phần thứ ba, chúng ta sẽ nói đến ba đối tượng-tâm sở hữu: âm thanh nói ra [diễn đạt], cá thể và tâm, vì vậy chúng ta sẽ nói ngắn gọn ba điểm đó, và
- nếu có đủ thời gian, thì có lẽ chúng ta sẽ xem đến cách tâm tri nhận các hiện tượng, khá giống với những gì chúng ta đã học qua lần trước, nhưng chúng ta vẫn sẽ đi thêm một chút nếu có đủ thời gian.
Do đó, nếu có bất kỳ câu hỏi nào, bạn có thể ghi vào hộp trò chuyện. Lần trước, có vài câu hỏi mà tôi không thể trả lời chi tiết, và hôm nay, nếu chúng ta có đủ thời gian, tôi thực sự rất vui khi được giải đáp, có nhiều nghi vấn trong các câu hỏi thì thật sự rất hay. Nếu bạn còn câu nào muốn hỏi nhưng nếu không có đủ thời gian trong buổi học, bạn vẫn có thể gửi lại vào email auraofwisdom@gmail.com. Những người trong nhóm, bất kỳ nhóm nào, chẳng hạn như Facebook hay WhatsApp, bạn chỉ cần nêu câu hỏi của mình ở đó, thì chúng tôi sẽ cố gắng liên hệ lại càng sớm càng tốt. Tôi thực sự sẽ rất vui khi có các câu hỏi.
Khoa học về tâm thức hay khởi nguyên của tâm.
Trước tiên, chúng ta hãy xem xét nguồn gốc của tâm hay có thể là khoa học về tâm thức, bởi vì đây là một trong những vấn đề có thể khiến bạn tự hỏi bất cứ khi nào chúng ta nghĩ về tâm, luôn có cách giải thích khác nhau trong các niềm tin khác nhau. Khi chúng ta nói về tâm, thì liên quan rất nhiều đến việc làm thế nào mà tâm tồn tại [hiện hữu]? Lúc khởi đầu tâm từ đâu đến? Đây có phải là cái gì đó đã được tạo ra bởi một ai đó? Hay là một cái gì đó đã có từ vô thủy? – Đây là một trong những câu hỏi lớn nhất, câu hỏi lớn này khá giống chuyện con gà theo một nghĩa nào đó, bởi vì mọi người có rất nhiều sự tò mò và đồng thời những người tin vào tôn giáo, họ tin vào một Đấng Tạo hóa, họ tin rằng tất cả những tâm, ngã [linh hồn], con người này tất cả đều đến từ Đấng Tạo Hóa.
Nhưng chúng ta hãy xem nó được giải thích như thế nào trong kinh điển của Đức Phật và những Bậc Đại Sư Nalanda ở các thế kỷ thứ 5, 6, 7, 11, các bậc thầy họ đã giải thích như thế nào, chúng ta hãy cùng nhau phân tích. Vì vậy, khi nói về nguồn gốc, theo Đạo Phật, thì không có sự bắt đầu, và nếu ai đó hỏi nguyên nhân của tâm là gì, thì trước tiên chúng ta nên hiểu, hãy lấy một ví dụ về một tảng đá hoặc một ngọn núi. Núi không phải lúc nào cũng là núi, có lúc chỉ là cát và có lúc là đất sét, có lúc thì không cứng mà thực sự mềm. Đôi khi nó trở nên cứng như một tảng đá, đôi khi nó vỡ ra và sau đó trở thành cát và đôi khi nó trở thành một loại bùn, và đôi khi nó bị ép xuống dưới nhiều áp lực và sau đó từ từ trở thành một tảng đá. Sự hình thành một áp lực lớn của một khối lượng khổng lồ ở một nơi hoặc một khối lượng lớn nếu chúng bị ép xuống trong một thời gian dài sẽ trở thành một ngọn núi, nếu chúng ta nhìn vào khởi nguyên của tảng đá hoặc cát và đây là cách như vậy.
Cũng vậy nếu bạn nhìn vào nước, nước đôi khi là hơi nước và đôi khi là mây, đôi khi ở dạng mưa, đôi khi ở dạng bông tuyết hoặc tuyết, đôi khi là một ngọn núi tuyết và sau đó khi núi tuyết tan chảy, nó trở thành nước. Vì vậy, nước, nó thay đổi hình thức nhưng giống như không bao giờ kết thúc.
Ở một số nơi trước đây từng có nhiều sông hoặc nước, nhưng sau đó sông khô, nước cạn, nếu chúng ta nghĩ theo một nghĩa như vậy là đã từng có nước, bây giờ không còn nước, nhưng không có nghĩa là nước không còn tồn tại, nó chỉ thay đổi hình thức, thậm chí không còn một giọt nào, nó vẫn luôn thay đổi và vẫn còn chỉ ở một dạng khác.
Những người tin vào ‘Thuyết Big Bang’, hãy lấy ví dụ một tảng đá nhỏ, tảng đá này cũng có ở thời điểm Big bang, có thể dưới một dạng khác nhau, mỗi một thứ mà bạn nhìn thấy, mỗi một hiện tượng mà bạn thấy xung quanh mình, đã từng có ở thời điểm Big Bang. Không có gì là mới dưới dạng không có gì tồn tại mà không có ở đó trong một số hình thái suốt thời gian của Thuyết Big Bang, ý tôi là Big Bang. Vì vậy, mọi thứ mà bạn nhìn thấy ngay bây giờ đã từng ở đó chỉ trong một dạng khác mà thôi. Cho nên, ngay cả bây giờ, nếu nhiều người nghĩ rằng “OK, Big Bang là khởi nguyên, nó là sự bắt đầu”, nhưng điều đó cũng không đúng.
Vụ nổ lớn đã xảy ra trong thời gian The Big Bang, một vụ nổ khổng lồ đã xảy ra do có rất nhiều áp lực, bởi vì sự vật giống như bị ép lại và có áp lực cực lớn và khi khối lượng không thể giữ được áp lực thì nó bùng nổ, đó là vật nhỏ bùng nổ. Tất cả mọi thứ bạn thấy trên thế giới này ngay bây giờ đều ở đó trong vật nhỏ bé đó đã bùng nổ. Nếu bạn nghĩ làm sao một vật nhỏ đó trước đây đã bị bùng nổ trong thời gian The Big Bang lại tồn tại được? Một khối khổng lồ co lại và trở thành một khối nhỏ. Có một khối khổng lồ trước đó và sau đó khối khổng lồ đó lần nữa lại là do một vụ nổ Big Bang khác và sau đó là vụ nổ khác và một vụ nổ khác.
Khi bạn nhìn một trái xoài, bạn có thể tự hỏi “À đây là một trái xoài mới” và sau đó trong tâm chúng ta nghĩ trái xoái này là chưa từng tồn tại dưới bất kỳ hình dạng nào trước đây. Do các nhân của nó, như tôi luôn nói, không có trái xoài nào mà không có cây xoài, đồng thời, không có cây xoài nào mà không có ptrya [tiếng phạn, duyên, điều kiện] xoài, là hột xoài, vì vậy không có hột xoài nào mà không có ptrya cây xoài.
Nhưng, dĩ nhiên, khi một đứa trẻ được sinh ra, đứa trẻ không thể được sinh ra với cả cha lẫn mẹ, đứa trẻ không thể sinh ra là cả nam và nữ. Khi một kết quả hình thành là do hai nguyên nhân, hai nguyên nhân đó ảnh hưởng đến sự tạo thành của kết quả. Vì vậy, sự vật thay đổi hình dạng, nhưng thực chất nó luôn tồn tại, về cơ bản sự vật không bao giờ thay đổi, thực chất là những hiện tượng giống nhau. Bạn có thể thấy nước trở thành hơi nước, hơi nước trở thành mây, mây trở thành tuyết, tuyết trở thành nước. Bạn thấy sự thay đổi này, một vòng tròn sau đó lặp đi lặp lại, nhưng thực chất nó vẫn giống nhau, thực chất nó luôn do phần căn bản trước đó của nó gây ra.
Tâm chúng ta cũng vậy, không có cái ly nào trở thành tâm, không có tâm nào trở thành cái ly; không có nước nào trở thành tâm và không có tâm nào trở thành nước. Cho nên, mỗi một tâm đều có nhân riêng của nó, và nhân căn bản đó được biết đến không ngoài tâm. Vì vậy tâm mà chúng ta có ngay bây giờ là kết quả của tâm trước đó. Tâm hôm nay là kết quả của tâm hôm qua, tâm mà bạn có trong dòng tương tục tâm thức của bạn là kết quả quan trọng của tâm bạn có ngày hôm qua, đây là lý do tại sao những điều bạn biết ngày hôm qua vẫn còn trong tâm trí bạn vì thực chất đó là cùng một dòng tương tục của tâm thức.
Vì vậy, thay vì nhìn tâm thức trong nhiều bản văn Phật giáo, bạn sẽ tìm thấy sự tương tục của tâm thức chính xác là những gì đã xảy ra, chính xác là những gì muốn nói. Không có cái gì có thể trở thành tâm thức và không có cái gì mà tâm thức có thể trở thành, không có hình tướng nào có thể là tâm thức, không có tâm thức nào có thể là hình tướng, đó cũng là lý do mà với tâm thức đó chúng ta có thể hiểu được. Nước không thể trở thành tảng đá, và tảng đá không thể trở thành nước.
Từ lập luận này, chúng ta có thể hiểu rằng tâm của chúng ta không phải là thứ đến từ cha mẹ của chúng ta. Cơ thể vật chất của chúng ta đến từ cha mẹ của chúng ta, nhưng tâm là từ tâm thức trước đó, vì vậy đây là một trong những cách tiếp cận hợp lý mà với cách đó bạn sẽ có thể hiểu được tâm thức của chúng ta đã từng tồn tại trước khi kiếp sống này bắt đầu. Cho nên, trong các bản văn Phật giáo, tâm thức đi vào tử cung của một người phụ nữ, đó là khi người phụ nữ mang thai, đó là cách chúng ta bắt đầu một cuộc sống mới. Khi chúng ta qua đời, cơ thể của chúng ta ngừng hoạt động, bộ não của chúng ta, trái tim của chúng ta, tất cả có thể ngừng hoạt động dần dần. Nhưng tâm không chết vì nhiều người cũng có quan niệm sai lầm này về cái chết. Nhiều người nghĩ rằng đó là sự kết thúc của một điều gì đó, nhưng sự thật không phải vậy, đó chỉ là một sự biến đổi. Chính xác như khi bạn nhìn thấy một đứa bé nhủ nhi, nó dần dần biến đổi thành một cậu bé hay một cô gái sau đó từ từ là một thiếu niên, rồi dần dần là một người lớn, rồi dần dần một người ngày già đi một chút.
Bạn thấy một khuôn mặt thay đổi, khá nhiều thứ thay đổi trong một cơ thể vật lý, nhưng chúng ta vẫn thấy đó là cùng một người, hoàn toàn cùng cách thức giống nhau, chúng ta chỉ thay đổi cơ thể của mình. Khi một người qua đời, khi một người chết đi, người đó chỉ trải qua một sự biến đổi nhỏ, vậy thôi. Và nhiều người có thể coi đây chính là quan trọng bậc nhất nhưng thực tế nó không là gì cả, không phải là điều gì đó đáng sợ, giống như là một sự biến đổi nhỏ mà tất cả chúng ta đều phải trải qua và đó không phải là cái gì đó mới mẻ bởi vì chúng ta đang trải qua những biến đổi như vậy mọi lúc trong cuộc sống của chúng ta.
Nếu nhìn vào một tấm gương, chúng ta trông không giống như chúng ta trước đây 20 năm hoặc 30 năm nữa, chúng ta đã từng trông toàn bộ khác biệt. Bây giờ chúng ta hoàn toàn khác, chúng ta thay đổi cơ thể của mình, nhưng sự tương tục của tâm thức luôn vẫn còn đó. Vì vậy, cơ thể, theo quan điểm của Đạo Phật, cơ thể giống như một tấm áo, giống như chúng ta thay đổi cái áo, chúng ta thay đổi cơ thể, nhưng rồi chúng ta luôn vẫn còn đó.
Điều tôi muốn nói ở đây là khởi nguyên của tâm thức chỉ là tâm thức, không có hình tướng nào có thể là nguyên nhân cơ bản của tâm chúng ta, mà chỉ là tâm thức. Đó là lý do tại sao điều rất quan trọng là bạn vẫn phải học càng nhiều càng tốt, dù bạn 90 tuổi đi chăng nữa thì bạn vẫn nên học, bạn vẫn có thể phát triển và ngày càng trở nên tốt hơn. Bạn vẫn có thể tìm ra cách để hạnh phúc hơn, bạn vẫn có thể thực hành để bình tĩnh hơn, hòa hợp bình yên bên trong bản thân, cho nên điều đó rất quan trọng.
Vì vậy, một trong những Đại sư Tây Tạng trong cuốn sách của ông ấy đã nói rằng “Dù cho bạn sẽ chết vào ngày mai, thì cũng đừng ngừng học những điều mới”. Bởi vì khi bạn học một thứ gì đó bạn không tích lũy được thứ đó trên cơ thể bạn, nhưng bạn đang tích lũy thứ đó trong tâm thức của bạn, vì vậy cho dù bạn sẽ chết vào ngày mai, tâm thức của bạn sẽ mang kiến thức đó sang kiếp sau, đó là lý do tại sao đối với một số người, việc hiểu hoặc học ngôn ngữ rất dễ dàng, đối với một số người lại thực sự khó khăn để học ngôn ngữ. Một số người được sinh ra từ bi và tốt bụng, một số người được sinh ra có tính nóng nảy, bởi vì điều đó phụ thuộc vào sự tích lũy mà một người đã thực hiện trong dòng tương tục của tâm thức.
Trước đây, nếu bạn tự luyện môn toán, toán học thì khi bạn còn trẻ, bộ não của bạn sẽ thực hiện bất kỳ giải pháp nào như nhân hoặc cộng hoặc trừ trong toán học nhanh hơn nhiều. Khi bạn lớn tuổi, vì cùng một dòng tương tục của tâm thức, nên chính xác điều tương tự có thể được áp dụng đối với việc này trong kiếp trước vào việc này trong kiếp sau. Điều tôi muốn nói ở đây là khởi nguyên của tâm thức luôn là tâm thức. Vì vậy, về cơ bản không có nguồn gốc, không có thời điểm nào mà bạn có thể nói rằng “OK, đây là thời điểm mà tâm thức bắt đầu”.
Mọi người chỉ muốn biết như “Vậy phải có một khoảng thời gian mà không chỉ là tâm thức, không chỉ chúng ta, mà mọi thứ chúng ta nhìn thấy, nước không có khởi nguồn, sợi dây, cát, nhà, quần áo, mọi thứ, không có nguồn gốc, không có thời điểm bắt đầu, thực chất là đã vẫn mãi ở đó. Đây là điều mà tôi muốn chia sẻ.
Sự khác biệt giữa tâm và cá thể.
Và điểm thứ hai mà tôi muốn chia sẻ ở đây là về sự khác biệt giữa tâm và cá thể. Đó là điểm chót mà chúng ta nghĩ sẽ nói ở buổi học trước và tôi không chắc là chúng ta có nói qua chưa, cho nên tâm thức, như tôi đã nói với các bạn trước đó ở buổi học trước, đó là khả năng rõ ràng [trong suốt, minh] để biết cái gì đó và không có hình tướng.
Nhưng kế đến cá thể là gì? Khi chúng ta nghĩ về bản thân mình, về chính chúng ta, khi bạn nhìn người bạn của mình hoặc khi bạn nhìn vào bất kỳ thành viên nào trong gia đình của mình, hãy nhìn kỹ và suy nghĩ kỹ hơn nữa chính người thân trong gia đình của bạn. Giả sử bạn đang nhìn vào tôi, vậy tôi đang ở đâu, có ở trong đầu không? Cơ thể của tôi có phải là tôi không? Khuôn mặt của tôi có phải là tôi không? Hoặc nếu có cái gì đang nhìn thấy đây, hay tâm của tôi là tôi?
Giả sử bạn nổi giận với ai đó, nếu bạn suy nghĩ kỹ, người đó đang ở đâu mà bạn nổi giận với họ? Nếu bạn nhìn kỹ, bàn tay của người đó không phải là người đó, cái đầu của người đó nhất định không phải là người đó, bởi vì chúng ta đang nhìn thấy đầu của anh ta, cho nên anh ta khác với cái đầu, đó là cách chúng ta thấy, bàn tay của anh ta nữa cũng phân biệt anh ta với bàn tay, bàn tay của anh ta, cái này của anh ta, cái kia của anh ta. Ngay cả khi nói đến tâm, chúng ta nói chẳng hạn tâm thức của anh ta, kiến thức của anh ta, sự khôn ngoan của anh ta, cơn giận của anh ta, vấn đề này và vấn đề kia của anh ta. Vậy thì anh ta ở đâu? Anh ta là gì? Nếu tâm thức không phải là anh ta, nếu thân thể anh ta không phải là anh ta, nếu khuôn mặt hoặc tri thức của anh ta không phải là anh ta, thì anh ta ở đâu?
Anh ta đang ở đâu? Người đó ở đâu? Chính bạn đang ở đâu? Điều rất quan trọng là phải hiểu rằng một người đơn thuần, khi bạn nhìn vào một người bạn, chẳng có gì ngoài cơ thể và tâm. Khi bạn nhìn vào tôi, những gì bạn thấy là cơ thể của tôi, hình ảnh của tôi trong máy, dù cho bạn đang đứng ngay trước mặt tôi, những gì bạn thấy chỉ là màu sắc và hình dạng. Đó là tất cả những gì bạn thấy từ mắt bạn, không có gì cả, chỉ là màu sắc và hình dạng, tất cả những gì bạn thấy là màu sắc và hình dạng của tôi, vậy thôi. Mắt không thể nhìn thấy gì ngoài màu sắc và hình dạng. Vì vậy, màu sắc của tôi là tôi không? Không. Hình dạng của tôi có phải là tôi không? Không. Vậy thì về cơ bản bạn có đang nhìn thấy tôi không? Bạn có thể nhìn thấy tôi không?
Lý do tại sao tôi lại hỏi những câu hỏi này là chỉ để cho bạn suy nghĩ kỹ hơn một chút. Nếu tâm của một người không phải là người đó, thì chúng ta phải hiểu điều đó thật rõ ràng và suy nghĩ nó từ góc độ này nhiều thời gian một chút. Có một số người nổi giận với người A, nhưng người này lại thể hiện sự tức giận đối với người B, người số 3, người số 4, người số 5. Giả sử có một ông chủ trong một công ty, ông chủ nổi giận với người A, thì sau người A, bất cứ ai vào văn phòng của ông, người chủ này đều tỏ ra tức giận với bất cứ ai vào văn phòng.
Tất cả chúng ta đều biết rằng điều đó là không công bằng, tôi cũng có biết một giáo viên, thầy giáo dạy ngôn ngữ, ông ấy thích xem các trận đấu cricket, nó giống như bóng đá ở châu Âu, các quốc gia châu Âu họ thực sự thích bóng đá, một môn đá banh. Ở Ấn Độ, họ thích môn cricket giống như một trận bóng rổ, trò chơi ngoài trời, cho nên ông giáo đó thực sự thích đội của Ấn Độ, ông ấy là người Ấn Độ nên ông ấy thích đội Ấn Độ, ông luôn muốn đội Ấn Độ thắng, thật là không hợp lý, nhưng đó vẫn là điều mọi người luôn thích phía bên họ thắng. Nhưng nếu đội Ấn Độ thua vào một thời điểm nào đó, nếu đội Ấn Độ thua vào ngày hôm đó, thì ông ấy có tâm trạng chán nản, bất cứ ai đến gần, ông đều thể hiện sự tức giận. Tất cả chúng ta đều biết rằng điều này nghe có vẻ không hay và không ổn, nhưng chúng ta cũng đang làm điều tương tự.
Khi ai đó tức giận, giả sử khi tức giận, bạn thường làm gì? Giả sử bạn nổi giận với ai đó, vậy bạn có biểu lộ ra, bạn thấy hay bạn muốn làm hại người đó hay không? Đó là phía của mình, hoặc ít nhất là bạn không thích người đó, không chỉ là không thích người đó mà bạn còn không thích tất cả mọi thứ của người đó, dù bạn biết bàn tay của người đó không phải là người đó, bạn cũng không thích bàn tay đó, dù bạn biết rằng khuôn mặt của người đó không phải là người đó nhưng bạn vẫn không thích khuôn mặt. Vẫn như có câu nói ở quê tôi: “Nếu không ưa hàng xóm thì bò của họ bạn cũng ghét luôn” [ghét ai ghét cả tông chi họ hàng] Vì vậy, bạn không thích mọi thứ liên quan đến người đó. Nếu cá thể đó thuộc về một quốc gia nào đó, thì bạn cũng không thích quốc gia đó chỉ vì bạn không thích người đó, nên cơn giận có thể đi đến mức đó.
Vì vậy, những gì tôi muốn nói ở đây là chúng ta phải biết nếu một người nói điều gì đó xấu với chúng ta, thì bạn phải hiểu rằng cá thể đó nói điều gì tồi tệ bởi vì người đó tức giận, người đó nói điều gì đó xấu với chúng ta bởi vì người đó ghen tị. Cho nên, nếu bạn tức giận, thì bạn có thể tức giận với sự ghen tị với người đó, với sự tức giận của người đó, không phải với mọi thứ liên quan đến người đó, nếu không thì bạn cũng trở thành giống như ông thầy giáo biểu lộ tâm trạng của mình với tất cả mọi người đến với ông khi có sự cố xảy ra mà không hề liên quan đến người đó chút nào. Vì vậy, đó là lý do tại sao cá thể và tâm là một sự khác biệt rất lớn.
Cá thể và thân thể là một sự khác biệt rất lớn và nếu bạn muốn biết cá thể là gì, thì đó chỉ là một cái nhãn, người đó chỉ là một cái nhãn được gán cho sự kết hợp của cơ thể và tâm. Đôi khi cá thể chỉ là một cái nhãn được gán cho tâm của chúng ta. Nói chung, khi bạn nghĩ về một cá thể, khi bạn nghĩ về một con người, thì mỗi một người không là gì khác ngoài cái nhãn được gán cho cơ thể và tâm của chính cá thể đó. Chính xác giống như chiếc xe hơi, nếu bạn nhìn vào một chiếc xe hơi, bạn sẽ không tìm thấy chiếc xe hơi, nếu ai đó hỏi bạn xác định: “Chiếc xe hơi ở đâu?” Tất cả những gì bạn có thể thấy là hình dáng và màu sắc của chiếc xe. Hình dáng của chiếc xe không phải là chiếc xe, màu sắc của chiếc xe không phải là chiếc xe, chúng ta ai cũng biết rất rõ ràng, nhưng đó chỉ là cái nhãn. Nếu bạn xác định chính xác động cơ xe, dù cho bạn tháo động cơ đi, chiếc xe vẫn ở đó, nếu bạn tháo động cơ xe, bạn không nói rằng “Tôi tháo, tôi thay đổi chiếc xe”, bạn chỉ thay đổi động cơ. Dù cho bạn thay đổi thân xe, bạn vẫn thấy rằng “Tôi chỉ thay thân xe, không phải xe của tôi”.
Vì vậy, bạn vẫn nghĩ rằng chiếc xe đó vẫn còn, dù cho bạn thay đổi thân xe, dù cho bạn thay đổi bánh xe, dù cho bạn thay đổi động cơ, ngay cả khi bạn thay đổi cửa sổ, thậm chí nếu bạn thay đổi cửa xe, nên về cơ bản chiếc xe cũng chỉ là một cái nhãn được gán cho. Tôi nghĩ rằng sự thu gom những thứ nhất định khiến bạn cảm thấy như đây là một chiếc xe, rồi bạn chỉ cần đưa ra một cái nhãn. Giống như một hiệu trưởng, ông hiệu trưởng giống như một ông tổng thống, chỉ là một cái nhãn. Không có tổng thống trong con người, con người vẫn như ngày hôm qua, nhưng khi cá thể được bầu làm tổng thống, thì người đó được gọi là tổng thống, chúng ta chỉ gán cho một nhãn hiệu, không có gì trong đó, chúng tôi chỉ gán cho một cái tên. Giống như chúng ta chỉ đặt cái tên, nếu con chó thực sự to lớn, hơi nhiều lông, bạn có thể gán cho cái nhãn như là sư tử, điều đó không có nghĩa là ngày mai con chó trở thành sư tử và chỉ là tên nhãn mà bạn đặt cho. Cá thể chỉ là một cái tên, chỉ là một cái nhãn. Vì vậy, đây là cách rất quan trọng để hiểu sự khác biệt giữa tâm và cá thể.
Ba đối tượng-tâm sở hữu.
Điểm thứ ba tôi nghĩ là nói về ba đối tượng-tâm sở hữu, đây là chủ đề mà bạn thực sự sẽ tìm thấy trong lorig, trong bản văn, chương đầu tiên. Cho đến giờ tôi đã nói về rất nhiều thứ vì tôi muốn bạn hiểu một số điều cơ bản như thế sẽ dễ dàng hơn cho bạn.
1. Tâm thức
Khá dễ dàng, giờ hãy xem, có đối tượng, các hiện tượng, bạn biết nó rất rõ ràng nếu tôi giải thích hiện tượng là gì. Làm thế nào chúng ta nói rằng hiện tượng [sự vật] đó tồn tại và không tồn tại? Một trong những đề tài rất được biết đến là ‘sừng của con thỏ’. Con thỏ có cái tai, cái tai dài nhưng không có sừng, con trâu có cái sừng, con yak có cái sừng, không phải con thỏ, vì vậy mà ‘sừng thỏ’, ‘sừng của con thỏ’ không tồn tại. Hoặc bông sen mọc trên trời, không có bông sen nào mọc trên trời cả.
Sự vật đó không tồn tại, vậy làm thế nào bạn có thể nói rằng sự vật đó có tồn tại hay không? Nếu sự vật đó có thể được một tâm xác thực nhận biết [tri nhận], thì sự vật đó tồn tại. Sự vật không thể được một tâm xác thực tri nhận, thì sự vật đó không tồn tại. Ví dụ, nếu bạn ấn ngón tay dưới con mắt và nhìn vào mặt trăng hoặc mặt trời, bạn có thể thấy hai mặt trăng hoặc hai mặt trời. Trong sa mạc bạn nhìn thấy ảo ảnh, bạn thấy giống như có nước khi màu cát và ánh sáng mặt trời kết hợp với nhau, nó trông giống như nước từ xa trong sa mạc, bạn nghĩ rằng ở đó có nước, nhưng chỉ là một ảo ảnh, nên con mắt đó nhìn thấy nước bị sai loạn. Vì vậy, nước không tồn tại bởi vì không có tâm xác thực hoặc tâm không sai loạn nhìn thấy nó. Nếu một tâm xác thực không sai loạn nhìn thấy hoặc nhận biết thì có nghĩa là sự vật đó tồn tại. Nếu sự vật đó được tri nhận bởi tâm xác thực sai loạn thì sự vật đó không tồn tại. Cho nên, mỗi một sự vật tồn tại có thể được gọi là hiện tượng. Nếu sự vật không thể được tri nhận bởi một tâm xác thực không sai loạn, có nghĩa là sự vật đó không tồn tại.
Bạn có thể nhìn thấy một chiếc xe hơi xung quanh khuôn mặt của tôi không? Về cơ bản là không. Nếu tôi nói “Liệu chiếc xe tồn tại xung quanh khuôn mặt tôi không?”, bạn sẽ nói không. Sở dĩ nó không tồn tại là vì ngay lúc này mắt của bạn là xác thực và không sai loạn, đây là nhãn thức xác thực. Nếu hiện tượng đó tồn tại, nếu một chiếc hơi tồn tại xung quanh khuôn mặt của tôi thì đôi mắt xác thực không sai loạn của bạn sẽ nhìn thấy nó, nhưng khi bạn không nhìn thấy, bạn có thể nói rằng hiện tượng đó không tồn tại. Nếu hiện tượng không được bất kỳ tâm thức nào tri nhận, thì hiện tượng đó không tồn tại.
2. Cá thể.
Các đối tượng này là đối tượng do ba đối tượng-tâm sở hữu. Vậy đây là đối tượng của ai? Ai có thể nhận biết nó? Có ba thứ: âm thanh nói ra [diễn đạt], cá thể và tâm thức. Nhưng cá thể mà chúng ta vừa nói tới là cá thể nhận biết: “Ồ, bạn biết không ông ta biết điều đó, cô ấy biết điều đó”. Nhưng nếu bạn nhìn và suy nghĩ kỹ thì không phải người đó thấy hay tri nhận hay biết, mà chính tâm thức của người đó tri nhận hoặc biết hoặc thấy. Nếu một người nói “Ồ, tôi rất tức giận”, có nghĩa là không phải người đó, mà thực ra đó là một tâm cụ thể đang nổi giận. Nếu một người nói rằng “Tôi thật ghen tị”, có nghĩa là người ghen tị là một tâm cụ thể khởi động trong con người đó. Vì vậy, đó là lý do tại sao tâm đó cảm thấy ghen tị và người đó nói rằng “Tôi cảm thấy ghen tị”. Một người về cơ bản chỉ là một cái nhãn được gán cho cơ thể và tâm, vì vậy bất cứ cơ thể hoặc tâm làm gì, chúng ta đều nói rằng người đó đang làm việc đó. Cho nên nếu một tâm thức tri nhận các hiện tượng, chúng ta nói rằng một cá thể nhận biết các hiện tượng.
3. Âm thanh nói ra [diễn đạt].
Nếu có ai hỏi ai và cái gì khác có thể tri nhận các hiện tượng, thì chúng ta có thể thấy rằng một cá thể có thể tri nhận hiện tượng, người có thể nhìn thấy một chiếc xe hơi, tâm thức có thể nhìn thấy một chiếc xe và cả âm thanh nói ra cũng vậy. Âm thanh cũng có thể tri nhận chiếc xe, nhưng không có nghĩa là tâm tri nhận, cá thể tri nhận chiếc xe, giống như âm thanh có thể tri nhận chiếc xe, khi chúng ta nói âm thanh tri nhận chiếc xe là giống như âm thanh có thể diễn đạt chiếc xe. Khi tôi nói “một chiếc xe hơi”, âm thanh diễn đạt nói ra “một chiếc xe hơi” có đối tượng là một chiếc xe hơi.
Cách tâm tri nhận các hiện tượng.
Vì vậy, đó là lý do tại sao theo cách này, chúng ta có ba đối tượng-tâm sở hữu và kế đó là cách thức những đối tượng-tâm sở hữu này tri nhận tâm, ví dụ, nhãn thức, nếu bạn nhìn thấy, nhãn thức sẽ tri nhận chiếc xe như thế nào, thì nhãn thức – đối tượng sẽ chỉ có hai, màu sắc và hình dạng – hoặc nhận biết chỉ bởi sự xuất hiện, đối tượng trình hiện, hoặc bị nắm bắt, đối tượng chấp trì:
– Đối tượng trình hiện, nghĩa là sự vật vừa hiện ra đối với mắt bạn, thì đối tượng đó trở thành đối tượng trình hiện.
– Đối tượng chấp trì là khi bạn nhìn vào một chiếc xe hơi, nếu bạn nghĩ rằng “Ồ, tôi nhìn thấy một chiếc xe hơi”, khi nhãn thức đưa ra một thông điệp hoặc cảm ứng ý thức, nếu nó khiến bạn cảm thấy như “Ồ, tôi nhìn thấy một chiếc xe hơi”, có nghĩa chiếc xe là đối tượng nắm bắt của nhãn thức của bạn.
Tôi sẽ cố gắng làm rõ hơn một chút trong một bài viết, như thế sẽ rõ ràng hơn và tôi sẽ chia sẻ với tất cả các bạn thông qua nhóm của tôi. Chúng tôi sẽ đưa ra thêm một số ví dụ và rồi mọi thứ có thể dễ dàng hơn. Tôi sẽ chỉ nói ví dụ 2 đối tượng: khi bạn nghĩ về người mẹ, thì hình ảnh của người mẹ xuất hiện trong tâm bạn, vì vậy người mẹ là đối tượng nắm bắt của bạn, nhưng khi bạn nghĩ về người mẹ, cũng là khi hình ảnh ấy hiện lên trong tâm bạn, bạn cũng sẽ thấy ánh mắt của người mẹ, tóc của người mẹ, chiếc mũi của người mẹ, khuôn mặt của người mẹ hoặc thân thể của người mẹ, nhưng không có hình ảnh nào trong số này là đối tượng nắm bắt, bởi vì khi bạn nghĩ về người mẹ, bạn sẽ nghĩ rằng “À, đây là mẹ tôi”.
Vì vậy, nguyên cả người mẹ, khi bạn nghĩ rằng “Tôi nhìn thấy người mẹ” thì người mẹ sẽ trở thành đối tượng nắm bắt và mọi thứ xuất hiện cùng với nhau. Khi bạn nghĩ về người mẹ, thì người mẹ trở thành đối tượng trình hiện, bất cứ cái gì xuất hiện khi bạn nghĩ về người mẹ, hình ảnh của người mẹ sẽ xuất hiện trong tâm trí bạn. Khi hình ảnh của người mẹ xuất hiện trong tâm trí bạn, nhiều thứ hiện lên trong tâm bạn như khuôn mặt của người mẹ, đôi mắt của người mẹ, tóc của người mẹ, tất cả đều trở thành đối tượng trình hiện. Khi bạn nhìn một người mẹ, người mẹ là đối tượng nắm bắt của nhãn thức bạn, nhưng khuôn mặt, mắt, mũi, môi, màu sắc hoặc có thể là quần áo, tất cả những thứ này chỉ là đối tượng trình hiện. Bất cứ thứ gì trình hiện đối với nhãn thức của bạn đều trở thành đối tượng trình hiện đối với mắt bạn. Bất cứ thứ gì mà bạn nghĩ rằng “Ồ, tôi thấy cái đó” sẽ trở thành đối tượng nắm bắt của nhãn thức của bạn.
Vì vậy, tôi chỉ muốn bạn biết đến như thế này, do đó sẽ có ý nghĩa hơn khi chúng ta đi ngày càng sâu hơn trong các buổi học tiếp theo, nhất là, tôi nghĩ rằng một trong những buổi học tiếp theo của chúng ta là ‘Ý nghĩ và kế đó làm thế nào hình ảnh trở thành đối tượng của ý nghĩ và sự khác biệt giữa hình ảnh này và người mẹ thực sự là gì? Cho dù là một người mẹ thực sự, khi bạn nhớ về người mẹ, điều bạn nhớ có thực sự là người mẹ hay không? Những gì bạn nhìn thấy trong tâm thức của bạn đó có thực sự là người mẹ hay không? Vậy phải làm gì với người mẹ? Những điều này sẽ được tiếp tục trong buổi học tiếp theo.
Trả lời câu hỏi
1. Vậy, trong Đạo Phật chúng ta có thể nói rằng tâm thức độc lập với bộ não?
Tâm và bộ não hoàn toàn khác nhau, bộ não là có hình tướng [sắc], tâm là không có hình tướng [vô sắc]. Đúng vậy, tâm của con người rất thông minh và điều đó cũng có thể liên quan theo cách nào đó đến cơ thể con người. Nhưng tâm hoàn toàn khác với bộ não.
2. Chúng ta có thể nói rằng đối với một động vật có suy nghĩ đơn giản, thì các đối tượng trình hiện nhưng chúng ta lại không nắm bắt được hay không?
Sự vật trình hiện nhưng không được nắm bắt, giống như tôi vừa đề cập, khi bạn nhìn vào một chiếc xe hơi, cửa sổ của chiếc xe trình hiện đối với mắt của chúng ta, nhưng chúng ta không nắm bắt vì sau đó khi chúng ta nhìn thấy một chiếc xe hơi, chúng ta nghĩ rằng “Ồ có một chiếc xe hơi”, chúng ta không nghĩ rằng có cái cửa sổ. Nhưng khi bạn tập trung vào cái cửa sổ, khi bạn nhìn vào cửa sổ, cửa sổ trở thành một đối tượng bị nắm bắt của mắt, nhưng không phải là bụi trên cửa sổ.
3. Như trong ví dụ về chiếc xe hơi, điều gì sẽ xảy ra nếu chiếc xe bị cháy rụi / bị phá hủy hoàn toàn. Trí nhớ về chiếc xe vẫn tồn tại ngay cả khi chiếc xe biến mất?
À, đó là một câu hỏi rất hay, đúng là như vậy. Trí nhớ về chiếc xe vẫn còn tồn tại khi chiếc xe không còn tồn tại. Khi bạn đốt chiếc xe, chiếc xe không còn tồn tại, có nghĩa là chiếc xe đó không tồn tại nữa, bạn có thể có ký ức về chiếc xe, bạn có thể vẫn nghĩ về chiếc xe. Giống như trước khi một người làm ra chiếc xe, anh ta đã có sẵn hình ảnh của chiếc xe trong đầu, vì vậy hình ảnh của chiếc xe vẫn tồn tại nhưng không phải là chiếc xe hơi. Do đó, có một sự khác biệt rất lớn giữa hình ảnh của chiếc xe và chiếc xe. Chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về vấn đề này, nó khá thú vị, chúng ta sẽ nói đến trong các buổi học sau.
4. Thầy có thể giải thích thêm rằng khởi nguồn của tâm thức là tâm thức hay không?
Được, bạn sẽ có thể hiểu trong các buổi học sau về khởi nguyên của tâm thức, nên bạn càng đi sâu về tâm thức, bạn sẽ càng có thể hiểu được nhiều hơn, và mục đích của sự hiểu biết về tâm rất rõ ràng là tâm khác với thân thể, bản chất của tâm là như thế này, nguồn gốc của tâm là như thế này, chúng ta phải nghĩ thế này và thế kia, tâm thức có thể được phân loại.
Nếu bạn nghĩ rằng chỉ có một phần là tâm, thì đó không phải là toàn phần của tâm thức và khi bạn hiểu được tất cả những điều này thì bạn sẽ có thể điều phục được tâm, kiểm soát được tâm khá nhiều. Không phải bạn bị các cảm xúc điều khiển mà là bạn sẽ kiểm soát được cảm xúc của chính mình, như vậy sẽ hạnh phúc hơn rất nhiều, mọi thứ sẽ tốt đẹp hơn rất nhiều.
Source.
https://drive.google.com/drive/folders/1iL4lYG2Pj9vtHs1xsPQ-xDcHOTUALCuF