Lorig: Way of Knowing Mind – Buổi 4

SESSION 4.

Hai phân chia của tâm: tâm hiện tiền và ý nghĩ phân biệt.
[tâm nhận biết trực tiếp và ý nghĩ dựa trên khái niệm].
Năm căn thức và nghĩa tổng [hình ảnh tưởng tượng chính xác].

 

LỜI NÓI ĐẦU 

Xin chào và ‘tashi delek’ mọi người. Rất vui được trở lại lớp học này đây.

‘Hai phân chia của tâm: tâm hiện tiền  và ý nghĩ phân biệt.
Năm căn thức và nghĩa tổng’

Đây sẽ là chủ đề của chúng ta, khá nhiều chủ đề nhỏ, nhưng tất cả các chủ đề này đều liên quan đến nhau và dĩ nhiên,  hãynhắc tôi nếu tôi bỏ lỡ vì quá nhiều chủ đề. Nhưng mỗi chủ đề liên kết với nhau nên dễ nhớ hơn. Bạn có thể tự hỏi, chẳng hạn như “Ồ, vậy có quá nhiều loại tâm thức, mục đích hiểu biết là gì?”

Mục đích hiểu biết là về cơ bản chúng ta đều dựa vào tâm, nhưng chúng ta lại phản ứng dựa trên cách chúng ta cảm thấy, chúng ta phản ứng dựa trên cách chúng ta nghĩ, chúng ta phản ứng dựa trên những gì chúng ta hiểu hoặc những gì chúng ta nghĩ rằng chúng ta hiểu. Nếu phản ứng dựa trên điều đó, cho nên để đi làm theo những tâm thức mà chúng ta luôn phản ứng trong suốt cuộc đời của mình, thì nên hiểu được tâm nào tốt và tâm nào không tốt. Giống như cách chúng ta phản ứng như là diễn viên, chúng ta và cơ thể và lời nói của chúng ta chỉ là một diễn viên, còn tâm thức của chúng ta giống như một đạo diễn. Chúng ta có quá nhiều loại đạo diễn, vì vậy nên biết đạo diễn nào là gì?

Nếu bạn nghĩ rằng bạn là tổng thống của thế giới của riêng bạn và thì những tâm thức này giống như những cố vấn. Có quá nhiều cố vấn, khi bạn tức giận, có một cố vấn nói chẳng hạn ” Nói nặng điều gì với người đó đi!” Vậy là có một tâm hoạt động như một cố vấn khuyên bạn nói điều gì đó không tốt. Có một tâm lại khuyên bạn rằng “OK, bạn chỉ cần nghe một số bài hát buồn hoặc đi và nói chuyện với ai đó”. Có một tâm đang là một cố vấn và nói với bạn rằng OK khóc đi.

Do đó, bất kỳ quyết định nào bạn đưa ra đều có tâm thức nói phải làm, có tâm thức nói không có làm, có tâm trí nói “OK, nổi loạn, nổi loạn đi”. Có những tâm thức khác nhau, tất cả những tâm này đang là cố vấn của chúng ta. Vì vậy giờ đây chúng ta phải hiểu cố vấn nào đáng tin cậy và chúng ta có thể làm theo, và cố vấn nào không đáng tin cậy và chúng ta không nên làm theo.

Cho nên chúng ta ở đây để biết những cố vấn luôn ở đó để khuyên chúng ta chẳng hạn “làm thế này đi, làm thế kia đi”, những cố vấn luôn thúc đẩy chúng ta tham gia vào các hành động bằng lời nói hoặc thể chất. Đôi khi các cố vấn không tốt, cho phép chúng ta tham gia vào một số hành động sai trái, và chúng ta chịu đau khổ. Nhiều người trong số các tù nhân trong tù, nhiều người trong số họ nói chung có thể là người tốt, nhiều người trong số họ giống như phạm tội chỉ một lần, không giống như họ đã luôn từng làm. Có thể có một số người từng làm điều xấu thì khác. Nhưng có một số người giống như vô tội ở một khía cạnh nào đó, nhưng khi đó, hoàn cảnh đẩy người đó làm điều gì xấu hoặc một người không có ý định làm điều gì xấu, nhưng nó đã xảy ra bởi vì lúc đó một trong các cố vấn đã khuyên người đó làm những việc như vậy.

HAI PHÂN CHIA CỦA TÂM: TÂM HIỆN TIỀN VÀ Ý NGHĨ PHÂN BIỆT

Vì vậy, nếu tôi nhắc lại những điểm mà bạn học ngày hôm nay thì sẽ là tâm thức mà chúng ta phân chia những cố vấn đó thành hai loại: một là ‘các tâm hiện tiền’, một loại khác là ‘các ý nghĩ phân biệt’, tôi sẽ giải thích những điều này lát nữa. Và trong những tâm hiện tiền, sẽ có ‘năm căn thức’, vì vậy chúng ta sẽ nói một chút về năm căn thức. Ý nghĩ phân biệt có ‘nghĩa tổng’ này. Có một thứ được gọi là nghĩa tổng, chỉ là một hình ảnh xuất hiện trong tâm thức chúng ta khi chúng ta nghĩ về một điều gì đó, vì vậy có khá nhiều đối tượng của ý nghĩ phân biệt.

Do đó, cơ bản đây là hai điều mà chúng ta sẽ nói tới, về các tâm hiện tiền sẽ có một vài loại tâm mà chúng ta sẽ nói tới, nhưng nói chung các tâm hiện tiền và những ý nghĩ phân biệt:

• Về các tâm hiện tiền, chúng ta sẽ chia tâm hiện tiền thành 4 loại, nhưng về cơ bản chúng ta cũng sẽ chạm đến năm căn thức.
• Về ý nghĩ phân biệt, chúng ta sẽ nói đến nghĩa tổng là gì và dĩ nhiên ý nghĩ phân biệt là gì. Và cuối cùng, chúng ta sẽ đưa ra một chút kết luận tâm nào đáng tin cậy và tâm nào không đáng tin cậy.

Nếu bạn mới nghe những thứ này lần đầu, có thể nghe có vẻ phức tạp hoặc quá nhiều thứ, nhưng thực ra rất đơn giản, không phải bạn sẽ biết các tên gọi mà là những điều thực tế tôi sẽ nói thì bạn đều trải nghiệm nó mỗi ngày. Vì vậy, tôi sẽ nói điều gì mà bạn đã đang đối mặt với cả cuộc đời của mình, về cơ bản rất dễ dàng, bạn chỉ cảm nhận, cố gắng biết từ kinh nghiệm của chính mình “Uh, chính là điều này, là điều này, là điều này”. Có vẻ như tất cả các bạn đều đã biết nhân vật đó, nhưng tôi chỉ giới thiệu tên của những nhân vật đó, khá dễ dàng.

1. Các tâm hiện tiền – Năm căn thức.

Vậy đầu tiên, tâm hiện tiền, các tâm thức này khá thú vị vì đây hoàn toàn là những người bạn mà luôn ở bên chúng ta. Cho nên các tâm hiện tiền, chúng ta gọi là tâm hiện tiền, đây là những tâm thức tri nhận các hiện tượng một cách trực tiếp, không có gì ở giữa cả. Có một số tâm thức mà chúng ta nhìn thấy các đối tượng qua một bức màn, những đối tượng đó không rõ ràng, tôi sẽ nói về điều này chút nữa. Trực tiếp, có nghĩa là không có bức màn nào, không có gì cản trở ở giữa, và bạn nhận biết các hiện tượng một cách trực tiếp.

Tóm lại, khi bạn nhớ điều gì, chẳng hạn khi bạn nhắm mắt lại bạn nghĩ đến mẹ mình, thì hình ảnh xuất hiện, tâm thức của chúng ta thấy hình ảnh đó là mẹ của chúng ta, chúng ta nghĩ rằng “Ồ đó là nhà của mẹ tôi, đó là nhà của tôi, đó là xe của tôi, đây là khuôn mặt của mẹ tôi, tóc của mẹ, v.v., vì vậy khi bạn nghĩ như thế, thì những gì xuất hiện trong tâm thức bạn thực ra không phải là người mẹ thực sự, đó chỉ là một số hình ảnh của mẹ, nhưng sau đó bạn thường nhầm lẫn hình ảnh đó với người mẹ và bạn nghĩ “À đó là mẹ, đó là xe của tôi”. Do vậy, bạn đi qua một bức màn giữa tâm của  bạn và mẹ của bạn, có một hình ảnh hoặc một loại bức màn ở giữa trong khi tâm hiện tiền là những tâm thức nhận biết trực tiếp các hiện tượng, không có bức màn nào ở giữa, không có hình ảnh nào phải đi qua. Ví dụ, tất cả các bạn đều nhìn thấy màn hình ngay bây giờ, vì vậy không có gì mà bạn xuyên qua, về cơ bản nhãn thức của bạn, nhãn thức nhìn thấy màn hình là tâm hiện tiền, bạn đang tri nhận các hiện tượng một cách trực tiếp, điều đó thật đơn giản.

Về cơ bản, tâm hiện tiền không phải chỉ là tâm nhận biết các hiện tượng một cách trực tiếp, mà nó còn phải không sai loạn. Bởi vì có một số nhãn thức sai loạn, chẳng hạn khi bạn đặt ngón tay của mình ở phía dưới mắt và sau đó nhìn lên mặt trăng thì bạn có thể thấy hai mặt trăng, con mắt đó không phải là tâm hiện tiền, nó bị sai loạn vì bạn nhìn thấy hai mặt trăng, mà hai mặt trăng thì không tồn tại, vì vậy điều đó là sai loạn.

Và tương tự như vậy, khi bạn đang ở trên một chiếc thuyền, hoặc có thể bạn đang ở trong một xe lửa, và rồi có một xe lửa bên cạnh xe lửa của bạn, nhưng rồi khi xe lửa khác chạy, bạn sẽ cảm thấy như đoàn tàu của mình đang đi xuyên qua; hoặc có thể đôi khi xe lửa khác không đang chuyển động, nhưng xe lửa của bạn giống như đang chạy rất nhanh và sau đó bạn sẽ thấy như xe lửa kia đang ngược chạy lại. Vì vậy, những thứ bạn nhìn thấy một cách trực tiếp, nhưng chúng đều sai loạn. Có rất nhiều thứ chẳng hạn tất cả các ảo ảnh, những thứ này bạn nhìn thấy trực tiếp, không có gì ở giữa nhưng nó bị sai loạn, cho nên đó là lý do tại sao có những tâm thức không phải là tâm hiện tiền.

Tôi nghĩ bạn đã có như là đôi chút khái niệm rõ ràng về các tâm hiện tiền, nếu ai đó hỏi có bao nhiêu loại tâm hiện tiền? Về cơ bản, có bốn: căn hiện tiền, căn như là năm giác quan, căn hiện tiền, ý hiện tiền, tự chứng hiện tiền – Đây là một tâm thú vị, tôi sẽ giải thích một chút lát nữa, tự chứng hiện tiền về cơ bản là một tâm thức tự nó biết và chỉ biết có tâm thức thôi, đôi mắt của chúng ta biết các hiện tượng bên ngoài, có một số tâm thức chỉ biết tâm thức thôi – và kế đến tâm thức thứ 4 là du già hiện tiền – Các tâm thức du già hiện tiền là những tâm thức nhận biết trực tiếp của những người đạt tới hoặc một hành giả trình độ rất cao. Vì vậy, du già hiện tiền có rất nhiều khả năng, tôi sẽ nói một chút sau – Vì vậy trước tiên chúng ta hãy nói đến tâm đầu tiên, tôi sẽ lặp lại một lần nữa: căn hiện tiền, ý hiện tiền, tự chứng hiện tiền và du già hiện tiền. Tôi sẽ không đưa ra quá nhiều ví dụ, bởi vì một khi bạn hiểu các hiện tượng, thì nó thật dễ dàng.

Căn hiện tiền hay căn thức trực tiếp và không sai loạn.

Căn hiện tiền có năm loại, những loại này bạn đều biết. Nhãn thức là tâm hiện tiền nhận biết sắc [hình tướng], các căn hiện tiền là những tâm hiện tiền dựa vào các căn lực. Hãy nhớ rằng chúng ta đã học qua bốn  duyên [điều kiện] để tâm phát sinh, trong số những duyên đó có tăng thượng duyên [điều kiện ưu thế] và đó là lực [sức mạnh], đối với năm giác quan chúng ta có năm căn lực, vì vậy những tâm thức đó được cảm ứng bởi năm căn lực đều là năm căn thức, nếu chúng trực tiếp và không sai loạn thì đây là những tâm hiện tiền.

Nói một cách rất đơn giản, các tâm hiện tiền nhãn căn, hiện tiền nhĩ căn, hiện tiền tỵ căn, hiện tiền thiệt căn và kế đó là hiện tiền thân căn. Nhãn thức là tâm hiện tiền tri nhận sắc. Khi chúng ta nói về sắc, chúng ta không nhìn thấy gì ngoài màu sắc và hình dạng, mắt chỉ nhìn thấy màu sắc và hình dạng, có vậy thôi.

Bạn có thể nói rằng “Ô, tôi có thể nhìn thấy mẹ tôi”, nhưng thực tế những gì bạn nhìn thấy là hình dáng của người mẹ và màu sắc của người mẹ, không còn gì nữa. Bạn có thể nói rằng “Ô, tôi có thể nhìn thấy ngọn lửa đó”, nhưng những gì bạn thấy là hình dạng và màu sắc mà thôi. Nếu ngọn lửa không có hình dạng hoặc màu sắc thì bạn không thể nhìn thấy. Bất cứ thứ gì không có hình dạng hoặc không có màu sắc, mắt bạn không thể nhìn thấy. Bạn có thể nghĩ rằng “Ui, tôi có thể nhìn thấy mọi thứ kia mà”, nhưng không phải tất cả mọi thứ, bạn chỉ có thể nhìn thấy màu sắc và hình dạng bởi vì nhiều người đã nghĩ như vậy và nói “Ô, tôi có thể nhìn thấy mọi thứ”, nhưng chỉ là rất hạn chế. Nhưng sau đó chúng ta gần như bị màu sắc và hình dạng điều khiển, nền rất nhiều vấn đề, bởi vì những gì mọi người nhìn thấy chỉ là màu sắc và hình dạng và, dĩ nhiên, dựa trên những màu sắc và hình dạng đó, sự dính mắc xuất hiện. Thật tức cười! Bởi vì sự dính mắc đối với hiện tượng, sự bám chấp đối với bất cứ thứ gì, dù là xe hơi, dù là xe tải, dù là ngôi nhà, dù là túi xách, dù là ghế, dù là ghế xô pha, dù là người hay dù là thức ăn hoặc thức uống.

Chúng ta luôn cố gắng nuôi dưỡng năm giác quan này, chúng ta luôn cố gắng nuôi dưỡng lòng tham, hoặc sự bám víu vào năm giác quan này bằng cách hy vọng điều này sẽ mang lại hạnh phúc. Nhưng năm giác quan chỉ mang lại cho chúng ta một sự vui thích rất tạm thời, rất tạm thời. Giả sử bạn thích một món ăn, có thể là bất kỳ món ăn nào, ví dụ là một trái cây, măng cụt, bạn thích măng cụt hoặc bạn thích xoài hoặc bất kỳ, ví dụ bạn thích xoài, bạn ăn xoài, bạn mê măng cụt hay xoài và rồi bạn ăn, ăn, ăn. Trong khoảng thời gian ngắn đầu tiên, bạn sẽ hạnh phúc, bạn sẽ thích thú với nó, sau một thời gian, từ từ niềm vui thích đó hoặc niềm hạnh phúc mà bạn đạt được từ việc ăn trái cây đó sẽ phai nhạt dần đi và sau một thời gian bạn không còn thích thú nữa và nếu bạn vẫn còn tiếp tục ăn thứ đó, nó bắt đầu mang lại cho bạn nỗi khổ và các vấn đề và đau khổ.

Trẻ em ăn nhiều bánh kẹo, đồ ngọt, từ từ răng của chúng hư không chữa được và sau đó dần dần chúng lại đau kinh khủng. Không chỉ trẻ em, ngay cả thanh thiếu niên hay thậm chí cả người lớn, họ thích xem phim hay chiếu bóng hoặc các phim bộ, bộ phim liên tục này chiếu hàng tháng trời, họ thực sự thích và họ xem rồi họ không thể kiểm soát, họ xem nó nhiều hơn bởi vì thường những bộ phim này, chúng gây một chút kích thích vào lúc cuối như các yếu tố làm cho ngạc nhiên sau đó vẫn chưa trọn vẹn cái gì đó, cho nên bạn có mong muốn xem điều gì xảy ra tiếp theo, điều gì xảy ra tiếp theo, rồi bạn xem nhiều hơn và nhiều hơn, và có một số người thậm chí đã hư đôi mắt của mình, họ mất thị lực của mình và rồi cả đời, họ hối hận như “Ồ, tôi đã làm điều đó”. Và ngày nay có rất nhiều trẻ em hoặc có thể những thanh niên khác chơi game rất nhiều, điều đó một lần nữa, rất nguy hiểm cho đôi mắt, có rất nhiều người bị mất thị lực vì điều đó.

Vì vậy, đây là bản chất, năm giác quan này: nhãn thức nhìn thấy sắc, nhĩ thức nghe thấy âm thanh và tỵ thức có thể cảm nhận được mùi hoặc hương – hay cái mà chúng ta gọi có thể là mùi, hương có cả hai như xấu và tốt phải không? Vì vậy, hương – và kế đến là vị bởi thiệt thức, và sau đó là đối tượng có thể xúc chạm bởi thân thức rất là tạm thời, không kéo dài chút nào bởi vì năm căn thức này, chúng chỉ có trong một khoảng thời gian rất ngắn và chúng luôn thay đổi, vì vậy không đáng tin cậy chút nào nhưng về cơ bản năm căn thức này khi chúng nhận biết thứ gì một cách trực tiếp mà không sai loạn, những tâm thức đó được gọi là năm căn thức trực tiếp. Năm căn thức đó là những tâm hiện tiền.

Ý hiện tiền

Tâm thứ hai là ý hiện tiền, chúng ta đã nói xong về năm giác quan, bây giờ đến ý hiện tiền, thực sự là tâm thức. Ý hiện tiền ở bên trong chúng ta, trong một người bình thường có trong một khoảng thời gian rất ngắn, một khoảng thời gian ngắn như vậy bạn không thể nào tri nhận được các hiện tượng. Có một số ý hiện tiền chẳng hạn những người có thần thông qua thiền định, qua việc trụ vào tĩnh lặng và đặc biệt ở bên trong bạn có thể nhìn thấy tâm của người khác, thấy những gì đã xảy ra trong quá khứ,… tất cả đều là qua thiền định. Bạn thấy những gì xảy ra trong tương lai, bạn có thể nghe thấy âm thanh chẳng hạn cách xa hàng dặm, bạn có thể nhìn thấy những thứ ở cách xa hàng dặm, bạn có thể thấy kiếp sống quá khứ hoặc kiếp sống tương lai và tất cả những điều này. Vì vậy, đây không phải có ở tất cả nhiều người, đây là những ý hiện tiền nhưng không phải là những tâm được tu tập. Do đó, đây là những tâm thức phải được tu tập qua thiền định, nhưng ý hiện tiền mà tất cả chúng ta có trong một phần ngàn giây là rất ngắn đến nỗi nó không thể biết được đối tượng của nó. Nó ngắn hơn nhiều so với một giây, thời gian của một cái búng tay này, nếu bạn chia khoảng thời gian của cái búng tay này thành 65 phần, thì ý hiện tiền chỉ trong khoảng một phần, nên nó cực kỳ ngắn.

Vì vậy, khi nó xảy ra, khi nó hiện hữu, giả sử khi bạn nhìn thấy một chiếc xe hơi, khoảnh khắc [sát na] đầu tiên nhãn thức của bạn nhìn thấy chiếc xe, thì nhãn thức của bạn cho một thông điệp, đại loại là đưa ra một thông điệp cảm ứng ý hiện tiền. Khi bạn nhìn thấy chiếc xe, khoảnh khắc đầu tiên, một khoảng thời gian rất ngắn, bạn có thể nhìn thấy chiếc xe rất rõ ràng trong tâm thức của bạn, dù cho bạn nhắm mắt lại, bạn cũng có thể nhìn thấy rất rõ ràng trong tâm thức của bạn, đó là tâm hiện tiền, nhưng nó rất ngắn. Ngay khoảnh khắc đầu tiên bạn nhìn thấy rất rõ ràng, rồi sau đó tâm hiện tiền này trở thành ý nghĩ phân biệt, ý nghĩ phân biệt đó không thấy rõ ràng như bạn nhìn từ mắt.

Nhưng trong một khoảng thời gian rất ngắn, năm giác quan, bạn nghe thấy điều gì, thì trong một khoảng thời gian rất ngắn bạn có ý hiện tiền này ghi nhớ âm thanh rất rõ ràng, sau đó thì không. Tôi sẽ kể trình tự một lát nữa, nhưng chỉ để bạn biết rằng ý hiện tiền là những tâm thức được cảm ứng bởi lực của ý căn mà lực này dĩ nhiên tùy thuộc vào ý căn, và bên trong chúng ta, nó là một khoảng thời gian rất ngắn, nhưng những người có thần thông thì họ có tâm thức này trong thời gian dài hơn, vì vậy về cơ bản đây là hiện tiền thứ hai, ý hiện tiền.

Tự chứng hiện tiền

Tâm hiện tiền thứ ba là cái thú vị, tự chứng [tự biết] hiện tiền. Nhãn thức của bạn chỉ có thể nhìn thấy bên ngoài, bạn có thể nhìn thấy một chiếc xe hơi, tóm lại là bạn có thể nhìn thấy màu sắc hoặc bạn có thể nhìn thấy hình dạng. Lý do tại sao “Tôi luôn nhìn thấy màu sắc và hình dạng” là lần sau nếu bạn nhìn thấy thứ gì và sau đó nếu bạn cảm thấy như “Tôi bị thu hút vào cái này”, thì bạn có thể chỉ cần nghĩ đến chẳng hạn “Liệu có phải là màu sắc mà tôi gắn bó, liệu có phải là hình dạng mà tôi bị thu hút vào?

Tôi có xem một đoạn phim ngắn 10-15 phút, đó là một giải thích tóm tắt về bộ phim trước đây vài ngày, tôi quên mất tên của nó. Đó là về một người thích đi mua sắm và mua quần áo mới, giống như nghiện mua đồ mới trong phòng trưng bày hay thứ này thứ kia. Đó là lời giải thích ngắn gọn  bộ phim, về cơ bản, một người say mê màu sắc của quần áo hoặc kiểu dáng của quần áo. Vì vậy, không có gì nhiều ở bên ngoài và khi bạn nhìn thấy màu sắc và hình dạng này thì những ý nghĩ phóng chiếu của bạn, chúng phóng chiếu ra rất nhiều thứ, bạn thấy tốt quá, đẹp quá, dễ thương quá, cái này cái kia và cuối cùng thì chỉ là màu sắc hoặc hình dạng. Nếu bạn nhìn kỹ hơn vào các chi tiết thì cũng có thể giúp bạn giảm bớt sự bám chấp đối với các hiện tượng theo một nghĩa nào đó. Có một số cách khác mà tôi sẽ không nói về quá nhiều thứ.  

Nhưng nhãn thức vẫn chỉ nhìn thấy các hiện tượng bên ngoài thôi, nhưng ai, cái gì nhìn thấy nhãn thức? Tâm thức nào tri nhận nhãn thức? Bên ngoài, nhãn thức của chúng ta nhìn thấy, nhãn thức của chúng ta cũng tồn tại, nhưng làm sao chúng ta có thể nói rằng nhãn thức tồn tại? Phải có một ý thức biết nó, nếu không chúng ta không thể nói rằng nhãn thức tồn tại. Bên ngoài, chiếc xe trong  màu sắc và hình dạng nhận biết nhờ nhãn thức. Nhãn thức của chúng ta nhận biết nhờ sự tự chứng [sự tự biết] đó là một nhãn thức lớn. Có một tâm thức khác được gọi là tự chứng với nhãn thức, có một tâm thức khác được gọi là tự chứng với nhĩ thức, với tỵ thức, thiệt thức và ý thức.

Về cơ bản, điều này được biết đến như một tâm thức không mong đợi một tâm chấp trì [tâm nắm bắt], vì vậy tự chứng là khía cạnh của một tâm chấp trì, nghĩa là nó chỉ nhận biết tâm, nó không nhận biết các hiện tượng bên ngoài, nó chỉ nhận biết tâm thức, làm sao chúng ta lại không biết vậy? Khi bạn ngủ, bạn có thể có giấc mơ về một con voi. Đôi khi bạn có thể mơ cơ bản là bất cứ điều gì, đôi khi bạn mơ thấy mình đang cõng con voi trên lưng, xuống nước rồi đốt lửa bên trong nước và nấu một cái gì đó để cả bạn và voi đều có thể ăn trong nước.

Vì vậy, trong giấc mơ bạn có thể nhìn thấy khá nhiều mọi thứ, bạn thấy mình có thể mang con voi, bạn có thể đốt lửa trong nước. Trong mơ bạn có thể nhìn thấy mọi thứ rồi tâm mộng thì thật là ngu ngốc không biết đâu là có thể được, đâu là không thể được? Tâm mộng thấy bất cứ điều gì, nó thấy như là thực, nên tất cả tâm mộng đó đều bị sai loạn. Tôi xin nhắc lại ở đây một lần nữa, tâm mộng luôn bị sai loạn với những hiện tượng mà nó tri nhận. Bất cứ thứ gì mà tâm mộng thấy, tâm mộng đều thấy như thật, tâm mộng không biết rằng đó chỉ là ảo ảnh, nhưng tâm mộng luôn cho rằng đó là điều có thật.

Khi tôi nói ‘ tâm đó tri nhận đối tượng’ là tôi đang nói về việc nhận biết đối tượng, vì vậy khi tâm mộng tri nhận các hiện tượng hoặc nhận biết các hiện tượng hoặc bất cứ cái gì tâm mộng thấy, nó đều thấy như là cái gì đó có thật. Tâm mộng không biết rằng đó là một giấc mơ, vì vậy tâm mộng không biết bất cứ điều gì vào lúc đó, nhưng khi chúng ta thức dậy, chúng ta nhớ lại giấc mơ. Để nhớ một điều gì đó, bạn phải biết nó trước đó. Nếu bạn không biết điều gì đó trước đó, thì bạn sẽ không thể nhớ được.

Nếu bạn nhớ điều gì, có nghĩa là bạn đã biết điều đó trước. Khi chúng ta thức dậy, chúng ta nhớ lại giấc mơ, chúng ta nhớ bất cứ điều gì chúng ta thấy trong giấc mơ. Làm sao chúng ta có thể nhớ được? Bởi vì tâm mộng sai loạn, tâm mộng không biết, vậy tâm nào giúp ta nhớ lại? Có tâm thức nào nhận ra rằng bạn đang mơ vào thời điểm mơ đó không? Có. Đó là lý do tại sao chúng ta có tâm tự chứng hiện tiền là tâm đi với tâm mộng. Tâm mộng bị sai loạn, nhưng tâm tự chứng tri nhận và thấy tâm mộng đó và những gì tâm mộng thấy.

Nếu nhãn thức của bạn nhìn thấy chiếc xe, thì tâm tự biết trực tiếp đó, tâm thức tự chứng nhận biết rằng mắt bạn nhìn thấy chiếc xe, thì sau đó bạn thấy rằng bạn có thể nhớ “À, tôi nhìn thấy chiếc xe hôm qua”. Đó không phải là do mắt bạn nhìn thấy chiếc xe, mà là do tâm tự chứng nó thấy mắt bạn nhận biết chiếc xe, đó là lý do tại sao bạn nhớ rằng ngày hôm qua mắt tôi đã nhận thấy một chiếc xe hơi.

Một số biểu lộ nói rằng bạn hiểu, dù sao tôi sẽ lặp lại một lần nữa. Trong giấc mơ, tâm mộng của bạn thật ngu ngốc, không biết gì cả. Tâm mộng thấy con voi, nhưng nó không biết, cho nên bạn không thể nhớ vì tâm mộng không biết. Nhưng vì bạn nhớ được giấc mơ của mình, nghĩa là có người biết rằng tâm mộng thấy con voi. Bạn hỏi tôi tâm nào? Tâm thức nào hoạt động mà chúng ta nhìn thấy tâm mộng thấy con voi? Đó là tâm tự chứng hiện tiền. Vì vậy, với mỗi tâm thức đều có một tâm tự chứng hiện tiền biết tâm đó.

Du già hiện tiền

Tâm hiện tiền thứ tư là du già hiện tiền. Vậy tâm thứ tư này có trong nhóm, nên đó là lý do tại sao tôi sẽ giải thích về nó, nếu không tôi không chắc nó hữu ích nhiều như thế nào để hiểu cho thật đủ rộng. Du già hiện tiền về cơ bản là một ý thức chứng ngộ sự vô thường, bản chất của các hiện tượng, nhận ra quá khứ trong kiếp sống tương lai, nhận ra tính không một cách trực tiếp mà không có bất kỳ cản trở ở giữa.

Một trong những vấn đề mà tất cả chúng ta gặp phải trong cuộc sống là chúng ta không thể chấp nhận sự thay đổi. Thay đổi là điều khó chấp nhận. Chúng ta có cảm giác sự lâu bền này, chúng ta muốn nhìn mọi thứ vĩnh viễn và sau đó chúng ta sợ sự thay đổi hoặc chúng ta không thấy sự thay đổi đó hoặc chúng ta xem mọi thứ như nó là mãi mãi. Chúng ta nhìn thấy một chiếc xe hơi vào buổi sáng, chúng ta nhìn thấy chiếc xe hơi vào buổi tối “Ồ đây là chiếc xe mà tôi đã đậu ở đây vào buổi sáng”. Không, nó thay đổi!

Thật là khó, khi bạn mua một vật gì mới, rồi bạn không thể cảm thấy chẳng hạn “Ồ, ngày mai tôi sẽ sử dụng vật này, ngày mai.” Bạn có cảm giác thường xuyên về vật này, vật này thay đổi, bạn không biết liệu nó có thể hoạt động được vào ngày mai hay ngày mốt hay không, nhưng chúng ta không thể lên kế hoạch như “OK ngày mai tôi sẽ sử dụng vật này”, “OK ngày mai tôi sẽ lái xe đến Arizona”. Bạn thực sự không biết liệu xe của bạn có còn ở đó vào sáng mai hay không, có thể sáng mai ai đó đã mang nó đi mất rồi. Khi chúng ta mất đi một người nào đó, thật khó chấp nhận, chúng ta có cảm giác này, cảm giác vĩnh viễn trong các hiện tượng.

Chúng ta không thấy tất cả mọi thứ mà chúng ta nhìn thấy bằng mắt hoặc nghe hoặc nếm hoặc cảm thấy các vật thể có thể xúc chạm được, chúng ta không thấy rằng những thứ đó đang thay đổi trong từng giây phút. Các điện tử, proton, đây là những gì mà các nhà khoa học nói rằng nó luôn thay đổi trong nguyên tử. Kim cương có thể là thứ mà mọi người nói rằng “rất ít thay đổi theo thời gian,…”, nhưng nó cũng thay đổi trong từng giây phút, mỗi một mili giây. Sự thay đổi mà bạn thấy trong một tháng diễn ra hàng ngày, không giống như 29 ngày không có gì thay đổi, trong ngày cuối cùng nó xoay ra thay đổi. Không hề! Không có gì xảy ra như vậy! Sự thay đổi mà bạn có thể thấy trong một năm, diễn ra mỗi một 12 tháng. Sự thay đổi bạn thấy trong tháng diễn ra hàng ngày. Sự thay đổi trong một ngày diễn ra theo từng giờ trong ngày, dần dần, rồi từ từ thay đổi. Sự thay đổi mà bạn thấy trong một giờ diễn ra từng phút, và từng giây và từng mili giây và từng micro giây đó.

Tôi không biết cái gì nhỏ hơn micro giây, nhưng trong Đạo Phật khoảnh khắc này, khoảnh khắc mà bạn chớp mắt, mất bao lâu như thế nào? Chưa đầy một giây cho cái chớp mắt. Vì vậy, khoảng thời gian của cái chớp mắt có thể được chia cho 65, hoặc có một số bản văn, bản văn Phật giáo thì được chia cho hơn 200. Vì vậy, những tâm du già hiện tiền này thấy khoảnh khắc 1/65 đó, trong một cái chớp mắt. Nếu chúng ta chia thời gian của một cái chớp mắt cho 65, thì tâm du già hiện tiền sẽ nhìn thấy sự thay đổi hoặc sự việc của một khoảnh khắc [sát na] đó, đó thật là khó cho chúng ta. Và dĩ nhiên, bản chất của các sự vật hiện tượng, khi nhìn sự vật bên ngoài, chúng ta luôn cảm thấy sự vật đó tồn tại ở ngoài kia bởi chính nó. Chúng ta không bao giờ có thể thấy rằng đó chỉ là sự phóng chiếu của chúng ta, không có gì khác ngoài kia cả, chúng ta không thể thấy điều đó. Tâm du già hiện tiền sẽ nhìn thấy, khi đó bạn có được một loại năng lực, khi bạn có du già hiện tiền, thì những bức tường này sẽ không tránh bạn, bạn có thể đi xuyên qua bức tường, bạn sẽ có năng lực về khá nhiều thứ thì trọng lực đó không có ý nghĩa gì đối với bạn.

Trong một buổi học trước mà tôi nói về tính không, tôi đã nói rằng những người mộng du, điều này thực sự thú vị. Một số khu vực ở Tây Tạng, những con chó thường sủa và cắn thật sự, thì một số người đến gần những con chó, họ huấn luyện chó chằng hạn một số huấn luyện thật sự đáng sợ, chúng giống như những con chó du mục, chúng có thể ăn thịt người khá giống với những con hổ hoặc đại loại như vậy. Chúng thực sự đáng sợ, chúng cắn hoặc chúng dễ dàng giết chết thứ gì đó, dù cho người đó đi gần những con chó vào ban ngày, những con chó sẽ cắn thật sự, ít nhất là sủa. Nhưng khi một người mộng du, những con chó không làm gì cả, tôi không nói rằng con chó không nhìn thấy, tôi không biết.

Có một câu chuyện này ở một vùng của Tây Tạng và cách đây không lâu khi một người đang ngủ trưa và có một số người đến nhà anh ta để giúp đỡ, và rồi anh ta thật sự đi suốt cây cột điện, và anh ta đi như thế này và sau đó người vợ biết rằng anh ta đang bị mộng du, người vợ nói với mọi người giữ im lặng, vì nếu anh ta thức dậy giữa chừng đó, anh ta có thể ngã xuống, nên người vợ bảo mọi người im lặng, một lúc sau anh ta quay lại.

Một trong các chú tiểu, một trong những học trò của tôi, cậu ta đi trong đêm, thật đáng quan tâm, tôi chưa nhìn thấy, nhưng một số bạn cùng phòng của cậu ta thấy vậy, cậu ấy đi bộ, cậu đi ra ngoài rồi gõ cửa, sau đó là các bạn cùng phòng nói “Ô mộng du”. Và cậu ta đi và gõ cánh cửa đầu tiên, và rồi cậu đi tiếp, cậu ta không quay trở lại phòng của mình, cậu ta đi sang phòng kế tiếp, cậu ta gõ cửa, mắt nhắm lại, nhưng cậu có thể thấy cánh cửa đó ở đây và kế đến là cửa tiếp theo ở đây, cậu ta nhìn thấy một cách chính xác. Ồ, những điều này thật đáng chú ý.

Lý do tôi nói ở đây là không có gì ở ngoài kia, mọi thứ đều do tâm trí phóng chiếu. Tâm là thứ phóng chiếu mọi thứ. Khi bạn hiểu bản chất thực của các hiện tượng thì bạn gần như kiểm soát mọi thứ. Mọi người làm lớn chuyện về “Ồ cái này có thể bay, cái này có thể đi trên cái này,…” khi bạn đạt được các tâm du già hiện tiền này. Và tất cả những điều này chỉ là loại những trò đùa, và giống như giấc mơ của chúng ta, chúng ta vui và phấn khích, khóc, buồn trong giấc mơ bởi thấy mọi thứ như thật.

Theo quan điểm của Đạo Phật, hiện tại là một giấc mơ lớn hơn, 24 giờ được tin là một ngày đó cũng là một giấc mơ. Bạn có thể nghĩ và nói rằng “Ôi thôi nào thầy, ý thầy là gì? Sự vật tồn tại bởi chính nó mà. Không chỉ là tâm thức, mà sự vật tồn tại kìa, thầy hãy nhìn xem, sự vật tồn tại kìa”. Nhưng rồi bạn có thể nghĩ, chỉ cần tưởng tượng bạn sẽ thấy thế nào nếu ai đó nói với bạn rằng đó là một giấc mơ trong khi bạn đang mơ? Bạn sẽ nói như “Ồ, thôi quên đi”, vì trong giấc mơ bạn thấy y hệt như bây giờ, trong giấc mơ bạn cũng thấy chính xác như hiện tại, bạn thấy thật quá. nhưng đây cũng là một giấc mơ lớn hơn.

Vì vậy, về cơ bản, một người có thể nhìn thấy hoặc hiểu được những gì khi người đó đạt được tâm du già hiện tiền và tất cả những tâm này, những tâm hiện tiền đều giống nhau, ý hiện tiền, tự chứng hiện tiền, du già hiện tiền, thì sát na đầu tiên của nó là một tâm thức xác thực, sát na thứ hai của nó là một tâm thức tiếp theo và trong ba sát na đầu tiên có một phần khác mà đối với phần [những tâm thức] này đối tượng trình hiện không có sự tồn tại của nó, tôi sẽ giải thích sau, không phải lo lắng. Vậy, đây là phần đầu tiên ‘các tâm hiện tiền’.

2. Ý nghĩ phân biệt – Nghĩa tổng.

Ý nghĩ phân biệt

Một phần khác là ‘ý nghĩ phân biệt’. ‘Ý nghĩ phân biệt’ là khi bạn trực tiếp nhìn thấy một thứ gì, thì sát na thứ hai nó đưa ra một thông điệp cho tâm thức. Khi bạn nhìn thấy, sát na đầu tiên, một khoảng thời gian rất ngắn, bạn nhìn thấy rất rõ ràng, sau đó bạn không nhìn thấy rõ sự vật nữa nhưng bạn nhớ lại, giống như bạn đã có những điều này trong tâm của mình “À, tôi nhìn thấy chiếc xe”, cho dù bạn nhắm mắt lại, bạn vẫn biết rằng “Ồ, tôi nhìn thấy chiếc xe”, nhưng nó giống như là một loại ký ức. Đó là ý nghĩ phân biệt, vì vậy ý nghĩ phân biệt đó lại bị sai loạn. Nó bị sai loạn, nó biết đối tượng đồng thời nó cũng sai loạn vì nó nhầm lẫn giữa hình ảnh với thực tế.

Bạn nhắm mắt lại và bạn nghĩ về mẹ của bạn, khi hình ảnh của mẹ hiện lên trong tâm bạn và bạn không thấy hình ảnh đó tách rời khỏi mẹ của bạn, bạn thấy hình ảnh và mẹ là một, đó là cách mà các ý nghĩ phân biệt bị sai loạn. “Uh, bạn biết đấy, lần trước anh ta đã nói xấu tôi, tôi nhớ điều đó”, khi bạn nhớ ra điều đó có nghĩa là bạn không rõ ràng lắm, bởi vì những ý niệm phân biệt này luôn không rõ ràng.

Nghĩa tổng.

Vì vậy, luôn có một ý nghĩ thứ hai hoặc một lý do đằng sau, hoặc một lý do mà bạn phải quan tâm. “Ah, tôi nghĩ rằng anh ta đang cố gắng nói điều này hoặc tôi nghĩ rằng cô ấy đang cố gắng nói điều này”. Không, khi bạn nghĩ, thì một lần nữa, nó sai loạn, cơ may nhiều đó là một cố vấn kém cỏi. Hãy xét về luận lý học, mà không xét đến ‘Ừ tôi nghĩ’, ‘Tôi đã nghĩ …’ thì bạn sẽ gây ra rất nhiều vấn đề, nhưng trong ý nghĩ phân biệt này, sẽ đi đến nghĩa tổng, nghĩa tổng về cơ bản là xem hình ảnh là một như thực tại.

TÓM TẮT.

Vì vậy, về cơ bản có hai phân loại của tâm mà chúng ta đã học qua ngày hôm nay:

• Các tâm hiện tiền và
• Các ý nghĩ phân biệt.

Ý nghĩ phân biệt thì khá dễ hiểu: năm giác quan, sau năm giác quan, khi chúng ta dừng năm giác quan thì chúng ta nhớ:

• Sát na đầu tiên rất rõ ràng, đây là những ý hiện tiền.
• Sát na thứ hai, sát na thứ ba và sau đó về cơ bản là các ý nghĩ phân biệt và các ý nghĩ phân biệt này luôn bị sai loạn. Vì vậy, ý nghĩ phân biệt biết đối tượng nhưng nó vẫn nhầm lẫn hình ảnh với thực tại, nó coi hình ảnh và thực tại là một.

Đó là một điểm. Bên cạnh đó, về cơ bản chúng ta đã đi qua các tâm hiện tiền và các ý nghĩ phân biệt. Các tâm hiện tiền có thể làm bốn: các căn hiện tiền, ý hiện tiền, tự chứng hiện tiền và sau đó là du già hiện tiền:

• Căn hiện tiền có năm loại của năm giác quan.
• Ý hiện tiền trong một khoảng thời gian rất ngắn hoặc thần thông mà không có ở trong chúng ta, ở những người thường.
• Tự chứng hiện tiền là thứ có với mọi tâm thức, nhưng chức năng của nó là biết tâm, không phải ở bên ngoài, nó giống như ở bên trong chúng ta.
• Du già hiện tiền là những tâm nhận biết có thể chỉ có ở những bậc cao siêu phi thường: quán tưởng về vô thường và kiếp sống sau khi chết hoặc cuộc sống trước kiếp này hoặc sự vô thường, vô ngã và tất cả những điều này.

Những giây cuối cùng của buổi học, chúng ta sẽ đưa ra một số kết luận: Tất cả những điều này có thể giúp chúng ta như thế nào? Chúng ta có thể sử dụng tất cả những điều này, nhưng hôm nay tôi chỉ muốn tất cả các bạn hiểu và biết rằng tất cả những tâm thức này, một số trong chúng là những cố vấn tốt và một số không phải là những cố vấn tốt. Một số trong chúng đáng tin cậy và một số trong chúng không đáng tin cậy.

Để hiểu tâm nào rất có ích lợi và tâm nào không, tâm nào tốt và tâm nào xấu, trước tiên tôi muốn tất cả các bạn biết những tâm thức nào đã được kiểm soát suốt cuộc đời bạn: Năm căn thức – Năm đối tượng: sắc, thanh, hương, vị, đối tượng xúc chạm. Năm thức này là những tâm thức cố gắng điều khiển chúng ta và kéo chúng ta vào thế giới vật chất bằng cách thu hút chúng ta theo cách mà nó có thể mang lại cho chúng ta hạnh phúc, hạnh phúc chân thật thực sự. Đây chỉ là ảo ảnh!

Chúng ta chỉ tận hưởng khoảnh khắc đầu tiên, vài phút đầu tiên. Chúng ta ăn một viên kẹo, vui thích vài phút đầu tiên, chúng ta ăn một viên sô cô la chỉ trong một vài phút. Chúng ta uống rượu, ở Ấn Độ nhiều người say. Vì vậy, năm đối tượng của năm giác quan gần như là một loại ảo ảnh mà chúng ta luôn nghĩ rằng đây là những thứ mang lại cho chúng ta hạnh phúc, v.v … nhưng không có thứ nào trong số này mang lại cho chúng ta hạnh phúc, nó chỉ là một những thú vui nhất thời. Hạnh phúc thực sự là khi bạn bắt đầu cảm thấy hài lòng với bất cứ thứ gì bạn có. Bởi vì hạnh phúc không phải là việc đạt được chúng, hạnh phúc không phải là có chúng, hạnh phúc chỉ là trạng thái hài lòng mà bạn có thể có mà không cần với bất cứ thứ gì.

Nhưng chúng ta đã quá quen với năm hiện tượng ở bên ngoài này: âm thanh, sắc, hương, vị và đối tượng xúc chạm, chúng ta quá gắn bó với nó, và chúng ta đã quen với việc nghĩ rằng tất cả những điều này là hạnh phúc. Nhưng không! Như tôi đã nói trong một số buổi học trước, hạnh phúc chỉ là sự hài lòng. Bạn đã không kích hoạt cảm giác hài lòng với hoặc không với bất cứ thứ gì. Về cơ bản, bạn có thể đạt được hạnh phúc với và không với bất cứ thứ gì.

Source.
https://drive.google.com/file/d/1iwLSKvVXPj14TfPCWhu7IR8M2K_kGs0i/view?usp=sharing