Tuần 8: Phát Tâm Bồ Đề Như Thế Nào (tiếp theo)
[8] Tái sanh không ngừng trong luân hồi vô biên,
Chịu ba đau khổ dày vò liên tục không gián đoạn,
Nghĩ đến các bà mẹ trong hoàn cảnh như vậy,
Nên phát tâm bồ đề tối thượng.
Hôm nay là một ngày nữa về tâm bồ đề, lý do tại sao chúng ta nên phát khởi tâm bồ đề, những nguyên nhân có thể giúp chúng ta phát khởi tâm bồ đề, chuỗi ý nghĩ mà chúng ta nên phát khởi để phát triển tâm bồ đề bên trong chúng ta. Như tôi đã nói lần trước, không có ý nghĩ mong muốn thành Phật thì không có cách nào chúng ta có thể đạt được tâm bồ đề chân thật.
Nhưng ngay cả trước khi có ý nghĩ mong muốn đạt được Phật quả, thì cần có một loạt ý nghĩ trước đó, một trong những điều đó là hiểu tại sao cần phải đạt được Phật quả. Bởi vì có rất nhiều hành giả, thậm chí là những nhà sư, những người tu theo đạo Phật, là những người chỉ mong được sinh lên một cõi cao hơn: ‘Cầu mong kiếp sau cho họ được sinh ra làm người hoặc cầu mong cho họ được sinh lên một cõi Thiên’. Có rất nhiều Phật tử mong muốn điều đó, họ thấy rằng mọi sự tu tập của họ đều đưa vào kết quả là tái sinh lên cõi cao hơn. Cũng có nhiều hành giả thấy rằng sinh lên cõi cao hơn là không ổn, cũng là đối tượng của đau khổ thôi, cho dù bạn có được sinh lên cõi cao hơn, cũng không mang lại hạnh phúc, bao lâu mà bạn còn ở trong luân hồi, thì không có chút hạnh phúc nào cả. Dựa trên nền tảng/tư tưởng đó, nhiều hành giả mong muốn thoát khỏi luân hồi, họ đều mong muốn niết bàn hoặc sự giải thoát, thoát khỏi đau khổ chỉ cho riêng mình. với suy nghĩ đó bạn sẽ không có mong muốn đạt được giác ngộ.
Để đạt được giác ngộ, bạn cần phải có lòng vị tha chân thật, bạn nên có suy nghĩ này như là ‘Cầu mong cho tôi có thể xóa bỏ được đau khổ của tất cả chúng sinh’. Bạn phải có mong muốn này để loại bỏ đau khổ của tất cả chúng sinh, thì bạn sẽ thấy rằng chỉ khi bạn đạt được giác ngộ, bạn mới có thể giúp đỡ tất cả chúng sinh. Nếu bạn chỉ nghĩ về bản thân như là ‘Cầu mong cho tôi được giải thoát, cầu mong tôi được sinh ra làm người hay làm một vị Trời’, thì không cần có sự giác ngộ, bạn sẽ không nghĩ đến việc có được sự giác ngộ, bạn sẽ không nghĩ đến việc trở thành Phật bởi vì không cần phải trở thành Phật nếu chỉ quan tâm đến bản thân bạn, thì việc cố gắng đạt được niết bàn, thoát khỏi đau khổ sẽ dễ dàng hơn rất nhiều.
Ý nghĩ mà bạn phải có trước khi bạn mong muốn giác ngộ, hay ý nghĩ khiến mong muốn đạt được sự giác ngộ là mong muốn giúp cho tất cả chúng sinh thoát khỏi đau khổ, ngay cả để có mong muốn đó – mong muốn giải thoát tất cả chúng sinh khỏi đau khổ – bạn cần phải cảm thấy rằng chúng sinh phải thoát khỏi đau khổ. Nếu bạn cảm thấy thật mạnh mẽ là ‘Cầu mong cho chúng sinh thoát khỏi đau khổ’ thì bạn sẽ có mong muốn ‘Cầu mong cho tôi có thể làm được điều đó’. Để cảm thấy tất cả chúng sinh cần thoát khỏi luân hồi, thì bạn cần phải có một ý nghĩ yêu thương đối với tất cả chúng sinh trước đó. Bạn cần phải có mong muốn hoặc ước muốn thấy tất cả chúng sinh hạnh phúc. Để thấy tất cả chúng sinh hạnh phúc, bạn nên có một suy nghĩ trước đó nữa là mong muốn đền đáp lòng tốt, một ý thức hoặc một ý nghĩ muốn làm điều gì cho tất cả chúng sinh. Trường hợp này, hiệu quả nhất là nếu bạn thực sự cảm thấy muốn đền đáp lòng tốt của chúng sinh. Để có được cảm giác đó hoặc có sự đền đáp lòng tốt, bạn cần biết chúng sinh đã đối xử tốt với chúng ta như thế nào. Để có suy nghĩ đó, bạn cần hiểu cách chúng sinh đã đối xử tốt với chúng ta, đúng như là người tuyệt vời và tốt nhất đối với bạn nhất trong kiếp này thì bạn có thể hàm ý điều này với những người khác. Như tôi đã nói, đây là điều được gọi là ‘Sáu nhân quả và chính tâm bồ đề’ được chia sẻ trong buổi học vừa qua, vì vậy đây gọi là ‘Bảy nhân quả’ mà qua đó người ta có thể phát khởi tâm bồ đề’. Cho nên, mục đích của ngày hôm nay sẽ giải thích những điều này.
Khi bạn có ý thức đạt được sự giác ngộ không chỉ cho bản thân mà thực sự làm lợi ích cho tất cả chúng sinh, chỉ cần có ý nghĩ này là có thể thực sự tạo cho bạn một cuộc sống hạnh phúc hơn nhiều. Nếu bạn bắt đầu nghĩ đến ích lợi của người khác một cách chân thành, thì đã thực sự loại bỏ được 99% sự ghen tị hoặc đố kỵ, không có chỗ, không có cơ hội cho bất kỳ sự tức giận nào. Tại sao bạn lại tức giận khi bạn thực sự muốn người khác hạnh phúc? Đây là cách một người có thể mang lại sự bình yên và hạnh phúc bên trong chính mình, trong cộng đồng của mình, xung quanh người đó và cuối cùng nếu mọi người đều có suy nghĩ này, thì sẽ không có chỗ cho bất kỳ sự thù hận nào trong tâm trí của ai cả.
Để có được những suy nghĩ đó, thực sự có nhiều cách để khởi phát, nhưng Lama Tsongkapa đã đề cập đến những dòng thi kệ mà chúng ta sẽ đi qua ngày hôm nay, đây là một số dòng thi kệ rất mạnh mẽ. Một Đức Pháp Vương thực sự đã nói rằng Ngài đang thực hành dựa trên những lời này và bằng cách thay đổi một chút từ trong bốn dòng thi kệ mà chúng ta sẽ đi qua, bạn có thể thực hành điều tương tự trên bản thân mình để mong muốn thoát khỏi luân hồi và hướng tới những người khác để phát khởi lòng từ bi và tâm bồ đề. Trong cuộc sống của chúng ta, nếu bạn suy nghĩ thật kỹ lưỡng, sẽ có rất nhiều tình huống và vấn đề mà chúng ta phải trải qua, nhiều trong số những vấn đề này chỉ được tạo ra ngay lập tức do thái độ tinh thần của chính chúng ta.
Chúng ta sẽ hành động theo cách chúng ta nghĩ, ngay cả điều nhỏ nhặt lại thực sự có thể tạo ra mọi vấn đề và đau khổ trong chính chúng ta, trong tâm của chúng ta. Ví dụ, trong thời gian đại dịch Covid này, nhiều người, khi họ ở trong nhà, khi họ không có sự tương tác giữa con người với nhau, khi họ không gặp nhiều người, khi họ không có đi ra ngoài, thì có rất nhiều người nghĩ rằng “Tôi thật cô đơn trong ngôi nhà”, họ cảm thấy như là họ đã thực sự mất cả thế giới.
Để thoát khỏi loại cảm giác đó, điều rất quan trọng là thực hiện những tu tập như vậy về mặt tinh thần, để người ta có thể cảm thấy rất hài lòng ngay cả khi chỉ ở với một mình, thì một trong những phương cách rất hiệu quả để thoát khỏi loại cảm giác này qua việc luôn làm cho mình bận rộn trong những điều với những vấn đề của cuộc sống. Giữ cho bản thân bận rộn trong việc sáng tạo ra mọi thứ bằng cách nhìn thấy tiềm năng trong bạn để đạt được nhiều điều mà chúng ta chưa đạt được. Chất lượng quý giá của thời gian, thời gian mà chúng ta có, cuộc sống mà chúng ta có rất quý giá, chúng ta thực sự không biết khi nào sẽ kết thúc, nó có thể kết thúc bất cứ lúc nào. Chúng ta đang ở trong một cơ thể có thể rời bỏ chúng ta bất cứ lúc nào, hãy nhìn vào một sợi dây thần kinh, cấu trúc thật tinh tế – nếu bạn nhìn vào da thịt hay một số động vật bạn có thể thấy các dây thân kinh – chúng ta thật may mắn là những dây thần kinh vẫn hoạt động, bất cứ dây nào trục trặc, những dây thần kinh rất nhỏ bị trục trặc, dù là ở bàn tay, trong tim, trong não, thì cuộc sống này có thể kết thúc rất dễ dàng.
Trong nhiều kinh điển nói rằng điều này giống như bong bóng trên mặt nước. Nếu bạn rung lắc nước, bạn có thể thấy rất nhiều bọt trên mặt nước. Cuộc sống của chúng ta đúng là như vậy, có thể kết thúc bất cứ lúc nào, bất cứ khoảnh khắc nào và có thể kết thúc rất dễ dàng mà không cần phải làm gì nhiều. Một tai nạn nhỏ thực sự làm bẹp dí chiếc xe và thế là chúng ta cũng phải trải qua rất nhiều tình huống. Trong một số cuốn sách, có nói một đứa trẻ trong một ngày gặp hàng trăm may rủi hoặc hàng trăm thứ như vậy có thể cướp đi sinh mạng của đứa trẻ. Chúng ta tất cả cũng đều trải qua một cách như vậy, chúng ta đi du lịch, chúng ta đi xe hơi, chúng ta làm điều này điều kia, một sự khác biệt nhỏ có thể thực sự lấy đi mạng sống của chúng ta.
Đồng thời, chúng ta cần hiểu rằng trong cuộc sống chúng ta có thể làm được rất nhiều điều, chúng ta có trí lực này, có khả năng không chỉ thực sự xóa bỏ nỗi khổ của một người mà còn có thể làm được rất nhiều điều cho cả nhân loại trong thế giới này. Nếu loại virus này được tạo ra bởi ai đó trong phòng thí nghiệm, thì chỉ cần một người tạo ra loại virus đó và hãy xem có biết bao nhiêu sự khủng hoảng có thể mang lại cho thế giới này chỉ bởi một người. Tương tự như vậy, qua một mục đích tích cực, một người cũng có thể mang lại sự thay đổi tuyệt vời như vậy trên thế giới này. Bất cứ điều gì bạn đang làm; người nông dân, nếu không có công việc canh tác của họ, thì sẽ có rất nhiều sự khủng hoảng; bác sĩ, không có họ làm những gì họ đang làm sẽ có rất nhiều sự khủng hoảng; y tá, nếu không có họ làm những gì họ đang làm ở đó sẽ rất nhiều sự khủng hoảng. Ngày nay, ngay cả những vấn đề, không có những điều họ đang làm thì sẽ có rất nhiều sự khủng hoảng mọi lúc; giáo viên, không có sự giảng dạy sẽ có rất nhiều sự khủng hoảng. Vì vậy, bất cứ điều gì bạn đang làm trong cuộc sống của mình, điều rất quan trọng là phải có lòng vị tha này, sự mong muốn thực sự giúp đỡ và phục vụ cộng đồng/thế giới, bởi vì một người, một người đơn lẻ, cũng có thể ảnh hưởng đến toàn thế giới.
Từ quan điểm của Phật giáo, dù cho bạn đang giúp có một người, thì bạn cũng đang giúp cho vô số người, vì một người sẽ giúp đỡ vô số kiếp sống trong tương lai, chúng ta giúp người này là người đang giúp đỡ hàng triệu người, đó là những kiếp tương lai của người này. Ví dụ, nếu bạn giúp đỡ người bạn của mình, thì không chỉ giúp cho người bạn mà bạn còn đang giúp đỡ gia đình của người bạn đó, bởi vì bạn đang giúp đỡ người bạn đó, nếu hoàn cảnh của người bạn đó tốt lên, thì cũng mang lại tác động tích cực đến gia đình của người bạn, không cần phải đi gặp gia đình của người bạn đó nhưng bạn thực sự đang giúp đỡ họ bằng mọi cách. Khi hiểu được điều này, quan trọng là phải nắm bắt lấy cơ hội này và hiểu được sự khác biệt mà người ta có thể mang lại cho thế giới này nhiều như thế nào, nhất là với sự hiểu biết về giáo pháp, chúng ta có thể làm được rất nhiều điều. Đặc biệt với tâm thức, một chút thay đổi của tâm thức, người ta có thể vượt qua sự cô độc một cách hoàn toàn. Nếu bạn làm cho mình có khả năng, nếu bạn thực sự thay đổi bản thân, bạn có thể là một người bạn tuyệt vời của chính mình.
Nói thêm, không chỉ sự cô độc, mà còn sự trầm cảm, căng thẳng, lo lắng thực sự khiến con người không hạnh phúc, một trong những điều đó như là rất nhiều kỳ vọng và dựa nhiều vào những hiện tượng bên ngoài để làm cho mình trở thành một người hạnh phúc, cho nên đó là một trong những điểm yếu mà chúng ta có thể có trong cuộc sống của mình. Nếu bạn suốt ngày dựa dẫm vào bạn bè, dựa dẫm vào gia đình, nếu bạn hướng ngoại để đạt được hạnh phúc thì đó là một trong những nguyên nhân mang lại mọi đau đớn và khổ sở, bởi vì hạnh phúc không phải là thứ mà bạn có thể có được từ các hiện tượng bên ngoài. Một số người hành khất rất dễ dàng ngủ yên bình trong khi một số triệu phú thì không. Sự cô độc này khá đủ để hiểu tâm thức đóng một vai trò như thế nào và chúng ta có thể đạt được hạnh phúc trong tâm thức mình như thế nào, đó chỉ là sự toại nguyện, chỉ là sự hài lòng. Khi chúng ta kỳ vọng ‘ồ nên thế này, nên thế kia’, thì không bao giờ làm cho bạn hạnh phúc, cho dù bạn có những gì bên ngoài.
Để mang lại/kích hoạt hạnh phúc đích thực, hãy là người bạn chân thật của chính mình, như tôi đã nói ở buổi học trước, đây là lúc trân trọng một cách chân thành hạnh phúc của người khác và bỏ lại phía sau việc trân trọng hạnh phúc của mình bởi vì khi bạn bắt đầu mang lại hạnh phúc vô hạn, chỉ cần cố gắng trong một ngày tưởng tượng như là thay đổi mong muốn hạnh phúc của mình bằng mong muốn hạnh phúc của người khác và khi bạn thức dậy, bạn chỉ nghĩ là “Hôm nay bất cứ điều gì tôi làm, tôi sẽ làm cho người khác”, nghĩ đi, điều đó thật tuyệt vời, mặc dù bạn chỉ tặng một chút quyên góp cho một điều gì hoặc cho một ai đó, bằng thời gian, bằng kỹ năng, bạn có kiến thức, có thể bạn đang làm việc trong một văn phòng nào đó, nếu bạn nghĩ rằng ‘đó là cho tôi’, thì có rất nhiều khả năng bạn không vui ‘Tôi sẽ chẳng sung túc gì’.
Nếu bạn nghĩ “Ô hôm nay công việc của tôi là chân thành giúp đỡ người khác”, thì sẽ có một số người tạo ra một số khó khăn mà họ yêu cầu, sẽ có một số người nói điều gì đó thực sự không như mong muốn, bất kể người ta nói gì. Nếu bạn chỉ có động lực giúp ai đó, thì chỉ giúp đỡ người khác, bạn sẽ bắt đầu vui thích từng khoảng khắc mà bạn ở trong văn phòng, bởi vì chỉ một việc bạn làm là giúp đỡ người khác và hãy tin ở tôi, bạn sẽ có rất nhiều cơ hội để giúp đỡ người khác và với từng cơ hội bạn sẽ hạnh phúc vì đó là điều bạn muốn và đây là điều khiến bạn hoàn thành mong muốn và hài lòng và mọi thứ sẽ đi theo ý bạn, mọi điều ước của bạn sẽ thành hiện thực, bất cứ ai cũng có thể hạnh phúc với điều đó.
Cố gắng phát khởi chính tâm bồ đề, mặc dù bạn chưa thể phát khởi, nhưng ngay cả khi cố gắng khởi phát, thực hiện một bước rất bé nhỏ, nó sẽ giúp ích. Bạn không cần phải nghĩ rằng “Ô tôi nên thay đổi tất cả như vậy trong một ngày hoặc hai ngày, hoặc một-hai tuần, điều đó có thể không xảy ra, nhưng không sao cả. Đây thật là một nguyên nhân lớn, thậm chí có thể mất một chút thời gian – không có cây nào mọc lên trong một sớm một chiều. Tương tự, không có thành tích cao nào có thể đạt được chỉ trong một ngày. Nhưng khi luyện tập không ngừng thì bạn có thể chạy, nếu bạn có thể đi được thì tốt, còn không thì bạn có thể lăn, ít ra bạn cũng đang tiến gần đến điều gì. Vì vậy, không chỉ khi bạn đạt được những gì bạn muốn đạt mà còn trên suốt chặng đường, bạn sẽ đạt được hạnh phúc vô bờ chỉ bằng cách này, vì vậy hãy có điều này trong tâm trí của bạn.
Lần trước chúng ta đã phân tích đoạn thi kệ thứ 7 là:
[7] Bị bốn dòng nước mạnh cuốn đi,
Bị trói chặt bởi những dây nghiệp, nên khó mà cưỡng lại
Bị mắc vào lưới thép chấp ngã,
Sau đó câu thi kệ nói rằng:
Bị bao phủ bởi bóng đêm vô minh dầy đặc,
Như tôi đã nói ở lần trước, giống như chúng ta đang thực sự bị bao phủ bởi một thứ mây đen mù mịt, chúng ta không biết phải đi đâu, đâu là điểm đến mà chúng ta mong muốn và đâu là không phải; những gì chúng ta phải làm và những gì không. Những điều mà chúng ta phải tham gia để mang lại hạnh phúc trong cuộc sống của chúng ta và không tham gia vào. Đó là lý do tại sao khi chúng ta bị bao phủ bởi thứ bóng tối của vô minh, chúng ta nghĩ rằng “à tự mình tôi mong muốn”, chỉ mong muốn tìm kiếm hạnh phúc cho chính mình, chúng ta nghĩ rằng đây là điều chúng ta nên có để đạt được hạnh phúc, đó là một sai lầm lớn nhất, một sai lầm thực sự lớn. Đồng thời điều này lại thực sự gây ngạc nhiên, đây là một bí mật để được hạnh phúc, nếu bạn bắt đầu mong muốn hạnh phúc của người khác, bạn sẽ nhận được tất cả hạnh phúc, nếu bạn bắt đầu khao khát hạnh phúc của riêng mình mọi lúc, tất cả những gì nó mang lại chỉ là đau khổ và vấn đề.
[8] Tái sanh không ngừng trong luân hồi vô biên,
Chịu ba đau khổ dày vò liên tục không gián đoạn,
Nghĩ đến các bà mẹ trong hoàn cảnh như vậy,
Nên phát tâm bồ đề tối thượng.
Vì sự vô minh này, chúng ta ‘tái sanh không ngừng trong luân hồi vô biên’, đó là dòng thi kệ ngày hôm nay, đoạn thi kệ số tám. Vì bóng tối của vô minh, chúng ta đang làm những điều mang lại cho chúng ta đau khổ. Chúng ta luôn tham gia vào các hoạt động, ngay cả thái độ tinh thần cũng chỉ hướng về bản thân – kiểu thái độ ích kỷ rất nhiều rằng ‘Tôi muốn hạnh phúc, tôi muốn cái này, tôi muốn cái kia’. Vì điều này, chúng ta “tái sanh không ngừng trong luân hồi vô biên”, lặp đi lặp lại, vì chúng ta luôn tạo nghiệp như vậy, vì chúng ta lại rơi vào luân hồi.
‘Chịu ba đau khổ dày vò liên tục không gián đoạn’,
Khi chúng ta sinh ra trong luân hồi, chúng ta dường như lại không biết phải làm gì và không nên làm gì nữa, chúng ta dường như không biết mình nên tham gia vào những hoạt động nào, không nên tham gia vào những hoạt động nào. Tất cả những gì chúng ta trải nghiệm là sự đau khổ, những đau khổ này luôn luôn là ba loại đau khổ. Chúng ta bị dày vò bởi, chúng ta thực sự bị hành hạ bởi những đau khổ này hết lần này đến lần khác. Ở đây nói về ba nỗi khổ là khổ khổ [khổ chồng khổ], hoại khổ [khổ vì thay đổi]và hành khổ [khổ muôn hình vạn trạng, thâm nhập khắp nơi].
Loại thứ nhất là ‘khổ khổ’ có nghĩa là tất cả những đau đớn và cảm giác đau khổ xuất hiện là do hữu uẩn hoặc năm uẩn. Một cách dễ hiểu, mọi nỗi đau và vấn đề mà bạn gặp phải đều là do có thân này, ví dụ, ngày nay như là trầm cảm, căng thẳng bởi nghĩ rằng “À tôi không thể làm được, tôi lại càng không thể làm điều này,…” hoặc có thể rất nhiều trầm cảm, điều này và điều kia bởi cứ tự hỏi “Ô tôi có lẽ bị Covid hoặc tôi có thể bị Covid rồi, ồ thế giới thực sự đang đau khổ vì Covid, vì điều này và điều kia”. Tất cả những điều này đều thuộc loại ‘khổ khổ’.
Và khi bạn bị một số bệnh tật và vấn đề, là vì nỗi đau dựa vào thân vật lý, vì vậy mọi thứ này đều trải qua “khổ khổ“. Cho nên, khi Đức Phật nói muốn thoát khỏi đau khổ, bạn phải hiểu đau khổ là gì và Đức Phật đã giải thích có ba loại đau khổ. Ba loại đau khổ hoặc là đau khổ hoặc là dựa trên cái đau khổ đó, vì những đau khổ đó mà bạn phải chịu đựng.
Loại thứ hai là “hoại khổ“ thì tinh tế hơn một chút. Đó là tất cả những hạnh phúc mà chúng ta trải qua ở cõi trần này. Trên thế giới này, mọi hạnh phúc, mọi cảm giác dễ chịu đều được quy vào loại này. Lý do, nếu đây là cảm giác dễ chịu tại sao điều này lại được coi là đau khổ, bởi vì Đức Phật đã nói đây là bản chất của đau khổ. Điều đó thực sự có nghĩa là, trong suốt cuộc đời của bạn, nếu bạn luôn luôn ăn một bữa mỗi ngày, nếu bạn chỉ ăn một bữa một ngày thôi, thì bạn sẽ không đau khổ vì ngày mai bạn cũng sẽ ăn có một bữa. Nhưng trong suốt cuộc đời, bạn đã được ăn ba bữa, và ngày mai bạn phải ăn một bữa, đó thực sự sẽ là một vấn đề khó khăn và đau khổ. Tất cả chúng ta đều nói rằng bạn phải cắt bớt hai bữa ăn kia đi và bạn chỉ để lại một bữa ăn, bạn sẽ gặp rất nhiều đau khổ và nhiều vấn đề và hậu quả. Đó không phải là điều bạn sẽ mong muốn và bạn sẽ hạnh phúc. Sự thích thú/xa xỉ của việc ăn ba bữa ăn thực sự là một điều tích cực, là một điều dễ chịu. Ăn ba bữa một ngày thực sự là dễ chịu, là một tiện nghi, là một điều xa xỉ, nhưng sự xa xỉ đó vẫn tác động như là nguyên nhân khiến bạn bây giờ đau khổ. Nếu bạn đã từng không ăn ba bữa một ngày, bạn sẽ không đau khổ bằng việc ngày mai chỉ ăn một bữa.
Như tôi đã nói ví dụ trước đó là bạn sẽ không cảm thấy cô đơn. Nếu bạn vẫn sống hoặc dựa dẫm vào bất kỳ ai như ngày hôm qua, thì sự thích thú hoặc có ai đó để dựa vào ngày hôm qua tác động như là nguyên nhân gây ra đau khổ khi ngày mai bạn không có ai đó để dựa vào. Sự vui thích của việc được ở bên gia đình ngày hôm qua sẽ trở thành nguyên nhân của đau khổ khi bạn không được ở bên gia đình vào ngày mai. Chúng tôi là những nhà sư độc thân, ở trong phòng một mình trong một năm, hai năm chúng tôi sẽ không đau khổ. Bởi vì ngôi nhà mà bạn đang sống hoặc bạn đã từng sống với gia đình tuyệt vời, gia đình hạnh phúc hơn mà bạn có, thì khoảng thời gian mà bạn không được sống cùng họ sẽ khó khăn.
Nếu bạn đã được ngủ trên một chiếc giường rất sang trọng, thì đến một ngày bạn phải ngủ trên một chiếc giường rất bình thường, thông thường. Những nơi kiểm tra bệnh mà tôi sẽ không nêu tên nhưng tôi nghe nói rằng sau khi máy bay hạ cánh, họ được đưa đến một địa điểm cụ thể và ở đó và họ phải ở lại cách ly, một người bạn của tôi đáp xuống từ một nước ngoài nào đó, có nhiều người là Ấn Độ, một số người thực sự giàu có, nhưng có người nghèo thật, rồi thì cả hai đều về một khách sạn phải cách ly ở đó khoảng mười ngày, ở 4 đến 5 ngày và kiểm tra lại, sau đó họ được cho ra ngoài về nhà.
Khách sạn thuộc loại trung bình, vì vậy những người thực sự giàu có, đã được tận hưởng mọi thứ sang trọng, có thể tốt hơn hoặc có thể có nhiều tiện nghi, bây giờ tất cả họ đang sống trong cùng một khách sạn, cùng một loại giường, phòng khá giống nhau, nhưng những người rất giàu họ phải chịu đựng ở đó, họ đã sống trong một nơi thoải mái, giường và mọi thứ với đầy đủ tiện nghi, bây giờ họ phải ở trong khách sạn nơi mà mọi thứ đều rất hạn chế trong điều kiện dở tệ, không thực sự như ở nhà của họ, họ không hài lòng, thậm chí là bớt đi một ngày thôi cũng vẫn khó khăn đối với họ. Nhưng những người sống rất giản dị, người rộng lượng theo một ý nghĩa nào đó thì họ lại hạnh phúc, họ vui thích ở đó, họ nghĩ đây là xa xỉ, giống như họ có thời gian thực sự thoải mái ở đó, xem tivi, đi ngủ, giường thoải mái và có ai đó mang trà, thức ăn, mọi thứ đến, họ tận hưởng. Vì vậy, lý do tại sao người này thích thú, người kia lại thực sự trải qua thời gian khó khăn, đó là vì cảm giác dễ chịu mà họ từng có ngày hôm qua hoặc trước ngày hôm qua tại nhà của họ.
Đây là lý do tại sao tất cả hạnh phúc mà chúng ta trải nghiệm thì bây giờ là nguyên nhân của đau khổ, là bản chất của đau khổ, giống như không cần phải kích khích, vì điều này sẽ mang lại đau khổ. Giả định bạn rất thích cà phê, giả sử bạn thực sự thưởng thức cà phê, bạn uống cà phê mỗi ngày; một ngày có ai đó cho bạn một loại cà phê ngon/đầy hương vị, tôi không biết cà phê ngon như vậy nghĩa là gì, giả sử nó xuất xứ từ một nơi nào đó trên thế giới, tôi không biết cà phê trồng ở đâu, bạn thưởng thức cà phê rất nhiều, bạn phải rất vui khi uống cà phê. Trạng thái là từ ngày mai – loại cà phê thông thường mà họ từng thưởng thức sẽ không phải là loại cà phê họ thưởng thức như trước đây – bạn đã có loại cà phê mà bạn thực sự thích rất nhiều, từ ngày mai bạn không còn thích cà phê mà bạn thực sự thích. Và sau đó điều gì xảy ra? Từ ngày mai, bạn phải uống loại cà phê mà bạn không còn thích nhiều nữa. Có một ngày thôi, loại cà phê đó thực sự lấy đi tất cả hạnh phúc mà bạn đã từng uống cà phê như thường lệ, bây giờ những ngày còn lại hoặc trong năm, dù cho bao lâu, bạn sẽ không thưởng thức cà phê này nữa.
Đây là một trong những lý do tại sao một số tổ chức từ thiện đến một số vùng hẻo lánh tại Ladakh trên một số ngọn núi, trước đây khi tôi đến, đó không phải là một nơi dễ chịu, tôi thực sự không nghĩ đó là một nơi thú vị ngay cả trong mùa hè, nhiệt độ âm một độ [-1o], vào mùa đông, nhiệt độ thực sự là khoảng âm 30 độ [-30o] hoặc thậm chí thấp hơn, người dân sống ở đó cực kỳ hạn chế các tiện nghi, họ không có nhiều quần áo để mặc vào mùa đông, nhưng họ có một số vật nuôi như dê và trâu yak và tất cả những động vật này, vì vậy khi những con vật này chết họ lấy da động vật làm quần áo, giống như người Eskimo, vì vậy họ sống gần giống với cuộc sống của động vật. Tất nhiên họ không có điều kiện thuận lợi để đến trường, và cũng như lò sưởi, họ không có ngôi nhà thích đáng, họ sống trong lều hoặc trong một số tảng đá, nếu ai đó thực sự đẩy các tảng đá, nó thậm chí có thể đổ xuống hoặc họ chỉ làm một ngôi nhà bằng đá và có rất nhiều lỗ xung quanh tảng đá và có thể có rất nhiều cơn gió thổi qua, vô cùng khó khăn. Một số người lưng cong do họ vặn vẹo người khi ngủ vì trời quá lạnh, hậu quả là nhiều người trong số họ bị cong lưng, cong chân, thế này, thế kia.
Nhưng nếu bạn hỏi họ “Ở đây, quí vị có hạnh phúc không?” họ trả lời “Có chứ, thật tuyệt, đó là một cuộc sống bình thường”, họ thực sự tự hào về cách họ đang sống và họ nghĩ rằng “cuộc sống này thật dễ chịu”, rõ ràng là họ chưa nhìn thấy thế giới xung quanh. Nếu họ đến Ladakh, bạn có thể tưởng tượng chỗ bạn ở hoặc đất nước của bạn cách đây 20-30 năm như thế nào thì Ladakh cũng gần như thế. Có một số tiện nghi ở Ladakh mà bạn có thể không tìm thấy ở chỗ bạn cách đây 20-30 năm là một chiếc TV màu phẳng hoặc một số cơ sở, một số thứ nho nhỏ, nhưng ngoài ra thì gần như là cuộc sống của bạn cách đây 20 năm, tuy nhiên khi họ đến Ladakh, họ lại nghĩ rằng “Ô thật là đẹp, xe tải cũng lạ”. Nhiều cửa hàng tôi đến ăn có nhiều món ăn đa dạng, ở Ladakh có đủ thứ lạ mắt, rõ ràng là họ chưa từng thấy cửa hàng nào, cả đời họ chưa bao giờ dùng bàn chải, lần trước tôi đã đến đó với một ít xà bông, một vài đứa trẻ cố gắng mở hộp xà bông và ăn, sau đó tôi đưa cho chúng bàn chải và dạy chúng chải.
Rõ ràng là ở một nơi lạnh giá như vậy, bạn sẽ không rửa mặt, tôi thực sự không biết, có thể ai đó đến con sông hoặc nơi nào đó, sau đó có thể tắm rửa. Rồi còn nhiều đứa trẻ, tôi có một số trẻ từ đó đến, có hai đứa trẻ ở phía nam Ladakh đến, không phải chỗ đó, những đứa trẻ cáu ghét bám thành lớp và vị tu sĩ ở tu viện của tôi, ông ấy là một nhà sư tốt bụng, vui tính, ông ấy đúng thực là đã ngâm đứa trẻ vào một thứ trống giống như một giỏ lớn mấy tiếng đồng hồ. Ở nơi này người ta vẫn vui vẻ, họ hài lòng, họ nghĩ đây là cuộc sống, đây là hạnh phúc, cho nên họ rất hài lòng với cuộc sống mà họ đang sống, nhưng nếu họ trải nghiệm cuộc sống ở thành phố, thì họ lại nghĩ “A cuộc sống không còn tốt đẹp nữa” nên họ không còn thích thú nơi mà họ đã được vui thích.
Nhiều người khi đến tuổi 80, họ nghĩ rằng ‘cuộc sống thật khó khăn, tôi chạy không được, tôi ăn không được, tôi đi không được, tôi không làm cái này được, tôi không làm thế kia được’, nên có nhiều nỗi đau trong tâm họ, lý do là họ đã sống vui thích lúc tuổi trẻ. Nếu họ sinh ra là đã già, nếu họ sinh ra là đã 80 tuổi, họ sẽ không phải chịu đựng quá khứ của mình, nhưng họ lại sinh ra còn trẻ, họ đã trải qua 20, 30, 40, 50, 60 tuổi, vì vậy đó là lý do tại sao họ biết rằng “À, 20 tuổi vui thích, 30 tuổi vui thích, 40 vui thích, 50, 60 tuổi vui thích, 70 tuổi khá nhiều vui thích… à 80 tuổi lại thật là khó khăn, tôi đi không được, tôi không tự đứng được, tôi không chạy được, tôi ước mong sẽ đi đến đây, tôi muốn thử tất cả những thứ này nhưng tôi không thể”. Họ đau khổ bởi vì họ đã nếm trải, giống như bạn nếm một loại ma túy, sau đó không có gì tốt đẹp nữa, đây là lý do tại sao tất cả những người nghiện ma túy này đều bị nghiện bởi vì khi họ nếm thử họ nghĩ rằng họ thực sự rất dễ chịu và sau đó tất cả những điều tốt đẹp không còn tốt nữa.
Đức Phật đã thuyết, hạnh phúc mà chúng ta trải qua trong luân hồi là bản chất của đau khổ. Phật giảng dạy rằng tất cả những hạnh phúc mà bạn trải qua trong luân hồi là hoại khổ, đó đúng là sự đau khổ vì hay thay đổi, nhiều nguyên nhân của đau khổ hơn. Vì vậy, quan trọng là không bám víu, hãy cố gắng nhìn thấy bức tranh lớn hơn về nó. Ý tôi không phải là bạn không nên uống cà phê ngon, bạn có thể uống cà phê, thưởng thức cà phê đồng thời không dính mắc vào, hãy cố gắng nhìn thấy như là một người trưởng thành bằng sự hiểu biết, và sau đó bạn phải hết sức cẩn thận với những gì mà bạn phải ưu tiên trong cuộc sống của bạn. Bạn có thể uống cà phê ngon, bạn có thể mặc quần áo đẹp, ăn món ăn ngon, được thôi. Đôi khi một số người họ ăn chỉ hai, ba đĩa nhưng để khoe khoang rằng mình giàu có, thế này, thế kia, họ gọi hết cả món ăn, cả một bàn đồ ăn. Có thể đây là một loại truyền thống ở một số vùng của Trung Quốc hoặc ở một số vùng của Tây Tạng, một số thương gia họ đến nhà hàng, họ không ăn nhiều, khoảng bốn [người] nhưng họ thực sự gọi một đống đồ ăn có thể nuôi đến 15-20 người. Hầu hết họ sống gần như vậy, lý do tại sao họ đặt nhiều món ăn này giống như là họ có rất nhiều tiền, cái cách phô trương này có lẽ chẳng phải là chánh niệm.
Hàng ngàn người chết vì đói, nên không thực sự tốt khi lãng phí thức ăn mà tất cả những người nông dân làm ra, ngay cả khi bạn trả tiền, cũng không thể là “Tôi sẽ trả tiền nước nên tôi thực sự có thể phung phí nước”, không thực sự công bằng. Đúng, bạn sẽ trả tiền nhưng nước là tài nguyên thuộc về toàn thể nhân loại, của cả thế giới, bạn không thể cứ lãng phí nước, nước ngầm cũng vậy; kể cả nước ngầm, cũng bị can kiệt và để trữ nước ngầm đó thì không thực sự dễ dàng, không xảy ra trong một sớm một chiều. Nước ngầm phát triển rất thấp, nhiều nơi có thể phải bỏ hoang vì có nhiều nơi trên trái đất này phụ thuộc 100% vào nước ngầm. Nếu bạn sống khắp đó đây để thấy, thì bạn có thể hiểu là có thể thực sự lọc nước biển thành nước ngọt, nhưng vẫn tiêu tốn rất nhiều tài nguyên để chuyển nước biển thành nước ngọt, điều đó thực sự không dễ dàng. Cho đến nay, tôi đã thấy ở một số quốc gia, tôi đã thấy ở Anh, ở Singapore, họ đúng thực là lọc nước biển thành nước ngọt và có những loại hồ nhỏ, nhưng tôi thấy điều đó thực sự nguy hiểm, bởi vì nhiều nơi không có biển xung quanh, có lẽ họ phải mua nước từ những nơi khác. Tôi nghĩ trong một thời gian dài, Singapore đã mua nước truyền từ Malaysia trong một đường ống ngầm khổng lồ. Có khả năng là nó khá nguy hiểm.
Khi chúng ta sống cuộc đời này, đừng quá bám víu vào những điều hạnh phúc và dễ chịu và hãy sống một cuộc sống có ý nghĩa với chánh niệm là điều rất quan trọng – bởi vì nếu bạn đang có chánh niệm, thì một điều rất nhỏ cũng có thể tạo nên sự khác biệt rất lớn trong cuộc đời của những người khác – để rồi ngay cả khi chết đi chúng ta cũng để lại một dấu ấn, một tác động tích cực. Thêm nữa, cây viết này được tạo ra bởi một số tài nguyên, và tài nguyên đó được tạo ra bởi một tài nguyên khác, giống như mỗi tảng đá được làm từ đất sét, nước … và đất sét, nước đó lại được tạo ra bởi cát, bởi một hệ thực vật … điều đó không bao giờ đi đến sự khởi đầu, bởi vì không có sự bắt đầu, mọi tảng đá đều là vô thủy, không có sự khởi đầu hay kết thúc của bất kỳ tảng đá nào. Bạn có thể nghĩ về Big Bang, đã có thứ gì trước đó nổ tung rồi thì Big Bang mới xảy ra. Một vật chất rất nhỏ được cô đặc lại sau đó nó không thể giữ được áp lực nên Big Bang đã xảy ra.
Ngay cả trước Big Bang, đã có một cái gì đó. Trái đất co lại và đi đến một hố đen nếu nó tồn tại. Trái đất co lại và trở nên nhỏ như thế này và sau một thời gian nó không thể giữ được áp lực và nó sẽ nổ tung. Tuy nhiên vạn vật vẫn tồn tại và không bao giờ kết thúc. Tương tự, mỗi và một hành động, mỗi và một năng lượng vẫn tiếp tục. Bạn có thể chết, tái sinh, nếu bạn mang đến một tác động nào đó, dù chỉ một lời khuyên nhỏ cho một người, khiến thay đổi điều gì ở người đó; vì vậy sự thay đổi đó cũng giúp thay đổi người khác. Chúng ta cũng có ảnh hưởng của một số năng lượng và lời khuyên của Đức Phật, do đó sự ảnh hưởng của năng lượng đó cuối cùng đến từ Đức Phật. Đó là lý do tại sao chúng ta đang nói về lòng từ bi và tâm bồ đề. Chính Đức Phật là người đã khai mở tất cả năng lượng – kiến thức này. Kiến thức đó thay đổi trí nhớ, sự hiểu biết, lời nói, sự nghe, và sau đó là trí nhớ, sự hiểu biết… Sự thay đổi này đã và đang diễn ra và có thể cho đến tận bây giờ. Nó đã được Đức Phật nghiên cứu, nên năng lượng đó tiếp tục và tiếp tục truyền đi, vì vậy năng lượng đó có một lực, lý do tại sao việc lắng nghe Pháp có hiệu quả và mạnh mẽ, giúp chúng ta thay đổi tích cực bản thân. Thế nhưng, vì vô minh, chúng ta vẫn đau khổ, ngày ngày chịu hai nỗi khổ đó.
Và loại khổ thứ ba là ‘hành khổ’ là thân của chúng ta, năm uẩn tự nó là khổ, vì chừng nào chúng ta còn có thân này, thì không có cách nào chúng ta có thể luôn được hạnh phúc, do đây là hiện tượng hữu vi. Cơ thể này làm từ nhiều phân tử nhỏ, vì vậy, một phân tử rất nhỏ hoạt động sai sót thì bắt đầu có vấn đề. Không có khả năng là mọi thứ/phân tử rất nhỏ trong cơ thể này luôn hoạt động một cách hoàn hảo, không thể. Bây giờ và sau này, chỉ cần chúng ta có thân thể này, nó sẽ mang lại cho bạn đau khổ, vì vậy thân thể này cũng đau khổ, hành khổ. Đây là mọi đau khổ thâm nhập đến tất cả mọi người.
Bây giờ, chúng ta hãy quay trở lại dòng thi kệ ‘Nghĩ đến các bà mẹ trong hoàn cảnh như vậy’. Chúng ta cũng có thể nghĩ rằng, “Tôi đang trong hoàn cảnh như vậy, vì vậy tôi phải tỉnh thức”. Tất cả chúng sinh đã từng là mẹ của chúng ta đều trong hoàn cảnh như vậy. Để có thể giúp họ, bằng cách báo đáp lòng tốt của họ, cách duy nhất là ‘phát tâm giác ngộ tối thượng của chúng ta’ – tâm giác ngộ tối thượng là tâm bồ đề. Đây là một cơ hội tuyệt vời. Ai có thể làm được? Con chó sẽ không thể nào làm được, con mèo không có cách nào, con chim, tất nhiên là không. Nếu chúng ta hỏi ai có thể làm được, ai có sự hiểu biết này, chỉ có Đức Phật – một con người. Hãy nhìn vào sự thay đổi mà Đức Phật đã mang lại trên thế giới này, chúng ta có thể mang lại chính xác số lượng thay đổi tương tự. Bạn có thể không thấy tất cả những thay đổi, Phật cũng không thấy tất cả sự tích cực, những ảnh hưởng đã tồn tại vào thời điểm của ngài Có thể thông qua một điều rõ ràng, nhìn chung, vào thời Đức Phật không ai cho thấy là Đức Phật sẽ mang lại sự thay đổi như thế này cho thế giới, nhưng mỗi một sự giảng dạy đều mang lại kết quả tích cực như vậy. Đôi khi Đức Phật thuyết pháp cho 1 người, 2 người, 5 người. Đức Phật chỉ giảng dạy cho 5 người, nhưng năm người đó cũng mang lại những thay đổi cho người khác. Chúng ta cũng là một học trò của năm người đó, người mà Đức Phật đã giảng dạy những giáo lý đầu tiên. Những lời dạy mà Đức Phật đã ban cho năm người học trò vẫn còn tồn tại đến nay đóng vai trò như là một cơ sở để hiểu về Đạo Phật, rất sống động.
Chúng ta chính xác có tiềm năng như nhau. Đức Phật không phải là một siêu nhân. Đức Phật cũng là một người như chúng ta, đã từng làm việc, làm điều này, điều kia. Đức Phật là người cũng giống hệt như chúng ta, bản ngã, tham lam, chấp thủ, sân giận, mọi thứ, giống hệt như hàng xóm, nhưng thông qua sự tu dưỡng, rõ ràng là có ý nghĩa. Ngay cả khoa học cũng nói rằng chúng ta chỉ sử dụng 1% bộ não của mình, thậm chí những học giả và nhà khoa học hàng đầu hiện nay, họ cũng chỉ sử dụng 1 hoặc 2% bộ não. Hãy tưởng tượng nếu tỷ lệ phần trăm đó tăng lên và đạt đến mức 100, thì rõ ràng mọi điều Đạo Phật nêu ra đều có ý nghĩa. Mọi người đều nghĩ rằng “Tôi muốn hạnh phúc và không muốn đau khổ”, nhưng ai là người hành động hướng tới hạnh phúc chúng ta lại không quan tâm. Mọi người đều nghĩ rằng tiền bạc, quyền lực, công danh và danh vọng là thứ mang lại hạnh phúc, mọi người đều ở trong loại ảo ảnh, ảo tưởng đó. Bạn có thể đi hỏi những người giàu có nhất, xem tiểu sử của họ, tiền bạc và của cải có mang lại hạnh phúc không? Nhìn vào lịch sử của một số vị vua, họ có hạnh phúc không? Không. Vậy thì tại sao chúng ta vẫn ảo tưởng rằng tiền bạc sẽ mang lại hạnh phúc, sự giàu có, thứ này và thứ kia sẽ mang lại hạnh phúc? Không cần phải đi đâu xa, chỉ cần xem tiểu sử, hãy xem câu chuyện của Michael Jackson: anh ta có tiền, anh ta có danh vọng, nhưng anh ta có hạnh phúc không? Nhưng mọi người vẫn nghĩ rằng ảo tưởng đó mang lại hạnh phúc thật.
Đó là lý do tại sao bản văn này nói, chúng ta thực sự bị bao phủ bởi bóng đêm vô minh dầy đặc. Có một số người, hầu hết những người thông minh nhất, họ đều nghĩ rằng họ là một doanh nhân hay một nữ doanh nhân thành đạt, tuyệt vời nhất hay bất cứ điều gì, họ nghĩ rằng họ thực sự thông minh… Nhưng khi về với gia đình, họ lại gặp phải vấn đề, hậu quả, đánh nhau, nghi ngờ người bạn này, bạn kia hay người quản lý này, người quản lý kia là người nắm giữ và chăm lo công ty. Vậy, vấn đề là gì?
Hãy cố gắng tìm hạnh phúc bên trong chính chúng ta, hãy cố gắng bỏ ra một chút thì giờ để đọc và suy nghĩ bản văn này. Thực hành này thực sự mở ra những tầm nhìn khác nhau, chỉ cần sử dụng bộ não. Đừng để bị ảnh hưởng bởi một số tác động. Hãy tỉnh thức! Nếu bạn không thể, hãy xem bản văn này, thực sự cho bạn thấy một tầm nhìn khác. Nếu bạn tìm thấy một phương cách tốt hơn, thì bản văn có ý nghĩa. Bản văn này đã được trải nghiệm bởi nhiều bậc thầy vĩ đại, những người thực sự đã dành cả đời để thực hành điều này và trải nghiệm hạnh phúc dựa trên điều này. Bạn chỉ cần kiểm tra những người nghe có vẻ hạnh phúc trên thế giới này, nhiều người trong số họ lại là nhà sư. Tôi không biết họ kiểm tra như thế nào và đo lường như thế nào, tôi thực sự không biết tiến trình, nhưng họ thấy rằng các nhà sư là người hạnh phúc nhất, nhiều thầy tu nằm trong danh sách đó mà tôi hiểu tại sao, giống như sự giàu có về tinh thần và tôi không biết đo lường như thế nào, dù sao ít nhất cũng là những người rất hài lòng với cuộc sống của mình.
Hãy là ánh sáng xóa đi bóng tối xung quanh những người khác! Không cần phải lo lắng về bóng tối, bởi vì nếu chính bạn là ánh sáng, bạn không bao giờ bị tối, bạn là ánh sáng. Hãy là sự tử tế thì bạn sẽ không bao giờ thiếu sự tự tế. Đây là quy luật, nếu bạn từ bi, người ta sẽ từ bi với bạn. Nếu bạn cười, thì bạn sẽ tìm thấy rất nhiều người mỉm cười, nếu bạn tiếp tục mỉm cười, thì bạn sẽ gặp nhiều người đang mỉm cười, không có nghĩa là bạn gặp một người khác, bạn gặp cùng một người với nụ cười.
Hãy đọc bản văn này, không chỉ khi ở trong lớp mà còn khi bạn có thời gian.
Ghi lại từ buổi Pháp thoại của Lama Nawang Kunphel, ngày 8 tháng 6 năm 2021, do Aura of Wisdom tổ chức.
Source.
https://e.pcloud.link/publink/show?code=XZxmuVZL4UoQNtYN6zsolKUm6JLKBmp7HdV